A neutral conception of punishment. A philosophical analysis

Promotie: dhr. V.C. Geeraets, 16.15 uur, Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen

Proefschrift: A neutral conception of punishment. A philosophical analysis

Promotor(s): prof.mr.dr. A.R. Mackor, prof.dr.mr. W. van der Burg

Faculteit: Rechtsgeleerdheid

Pleidooi voor neutrale conceptie van strafbegrip

Vincent Geeraets verdedigt in zijn dissertatie de claim dat een neutrale conceptie een betere interpretatie van het strafbegrip vormt dan een normatieve conceptie. De pointe van de neutrale conceptie is dat het een aantal maatregelen karakteriseert als straf - bijvoorbeeld de reparatoire sanctie uit het bestuursrecht, de maatregel TBS (terbeschikkingstelling) en de maatregel ISD (inrichting stelselmatige daders) - die normaal gesproken niet als zodanig worden aangemerkt. Volgens de normatieve conceptie vallen deze maatregelen juist buiten het strafbegrip.

Ondanks het feit dat een dergelijke neutrale conceptie afwijkt van het normale (juridische) taalgebruik, zijn er goede redenen om deze conceptie als uitgangspunt te nemen. Geeraets betoogt dat het uitsluiten van de hierboven genoemde maatregelen als straf gemakkelijk kan leiden tot ‘quiëtisme’. Door deze maatregelen niet te karakteriseren als straf, ontstaat al snel de indruk dat ze moreel gezien niet, of minder problematisch zijn dan ‘normale’ straf en dat ten aanzien van deze maatregelen met beperkte procedurele waarborgen kan worden volstaan. Dergelijk ‘quiëtisme’ kan voorkomen worden met de neutrale conceptie, aangezien binnen deze benadering het zwaartepunt ligt op de ernst van de sanctie.

De dissertatie staat in het licht van het ontwikkelen van een neutrale conceptie en het bespreken en weerleggen van mogelijke bezwaren. Daarbij besteedt Geeraets aandacht aan ideeën over vergelding en preventie, het rechtsbeginsel ‘geen straf zonder schuld’, het proportionaliteitsbeginsel, het ‘bedoeld/onbedoeld’-onderscheid, en de claim dat met straf de persoonlijkheid van de dader gerespecteerd wordt. Steeds onderzoekt hij hoe het idee in kwestie zich verhoudt tot het strafbegrip.

Vincent Geeraets (Rotterdam, 1978) studeerde rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verrichtte zijn onderzoek bij de vakgroep rechtstheorie aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de RUG.