Roddelen versterkt vriendschappen op de werkvloer

Roddelen is een belangrijke indicatie van de verhoudingen op de werkvloer. Het kan leiden tot hechte banden tussen medewerkers in een organisatie en zelfs tot het ontwikkelen van vriendschappen, blijkt uit onderzoek van Lea Ellwardt. Ellwardt promoveert 30 juni aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Met haar onderzoek richtte Ellwardt zich vooral op de sociale relaties tussen mensen die (onderwerp zijn van) roddelen in organisaties en bedrijven. Hoe zien die relaties eruit, wie praat met wie en ook: over wie? ‘Ik was met name geïnteresseerd in vertrouwensrelaties tussen medewerkers en de kwaliteit van de sociale en formele relaties. Vooral omdat je vaak niet zelf kunt kiezen met wie je samenwerkt.’

Niet negatief

Roddelen is niet per se negatief, stelt Ellwardt. ‘De definitie van roddelen is praten over iemand die op dat moment niet aanwezig is. Dat kan om negatieve gesprekken gaan, maar ook over positieve zaken.

Negatief roddelen blijkt vaker voor te komen tussen mensen met een vertrouwensband. Logisch, vindt Ellwardt. ‘Iets kritisch deel je niet makkelijk met iemand die je niet goed kent. Negatief roddelen over iemand houdt namelijk ook risico’s in. Afkeuring, bijvoorbeeld. Het is voor de roddelaar belangrijk om erop te kunnen vertrouwen dat de ontvanger de informatie discreet behandelt en niet verder verspreidt.’

Band versterken

Roddelen helpt om de band met iemand te versterken. Ellwart bracht roddel en vriendschap tussen medewerkers binnen één jaar drie keer in kaart. Medewerkers die roddelen raken na verloop van tijd vaak met elkaar bevriend. Heel actief roddelgedrag levert echter niet meer populariteit op in het vriendschapnetwerk. Integendeel: zodra iemand met veel verschillende mensen roddelt wordt het vertrouwen minder en gaat de populariteit omlaag.

Waar voor negatieve roddels een zekere vertrouwensband noodzakelijk is, zijn mensen die positief roddelen minder selectief. Ellwardt: ‘Dat ligt minder gevoelig dus dat kan met iedereen.’ Ook is het bij positief roddelen niet zo dat populaire collega’s extra vaak genoemd worden. ‘Dat verbaast me wel. Over iemand met veel vrienden wordt niet automatisch positiever gepraat. Mensen die het onderwerp zijn van negatieve gesprekken worden daarentegen juist wel vaker genoemd.’

Beperkt generaliseerbaar

Volgens Ellwardt is haar onderzoek slechts beperkt generaliseerbaar. ‘Ik heb mijn onderzoek uitgevoerd in een sociale organisatie in de zorgsector. Hier werken veel vrouwen, veel hebben een parttime baan en er is een sterke hiërarchie, waarbij de bazen met name mannen zijn. Het leek me dat zo’n mannelijke baas een aantrekkelijk onderwerp zou zijn voor negatieve roddels. Puur omdat het niet makkelijk is om hem direct te benaderen. In de praktijk viel dat echter heel erg mee.’

Bazen blijken vooral op een negatieve manier besproken te worden als medewerkers geen vertrouwen in hem hebben. Omgekeerd gaat dit echter niet op. Een baas waarin veel mensen vertrouwen, wordt niet vaker positief besproken. Ellwardt: ‘Als alles goed gaat is dat niet sensationeel en wordt het dus niet besproken.’

Roddelen als indicator

In de praktijk biedt het onderzoek vooral handvatten voor managers, denkt Ellwardt: ‘Een manager die ervaart dat er veel negatief wordt geroddeld op de werkvloer moet niet per se actie ondernemen op het roddelen zelf. Wel kan hij het beschouwen als een indicator. Aanhoudend negatief geroddel geeft aan dat er iets mis is. Doorgaans gaat het daarbij om vertrouwensproblemen. Problemen die je bijvoorbeeld kunt verhelpen door meer transparantie. Ook hoef je als baas vermoedelijk niet bang te zijn dat er veel over je geroddeld wordt. Mits je goed omgaat met je ondergeschikten.

Als er helemaal niet wordt geroddeld op de werkvloer is dat niet per se goed, stelt Ellwardt. ‘Mensen die veel over elkaar praten hebben een bepaalde interesse in elkaar. Doen ze dat helemaal niet, dan vinden ze elkaar wellicht niet interessant. Daarbij heeft roddelen de nodige positieve functies. Het is vermakelijk, je kunt de tijd er mee doden en kan zorgen voor hechtere banden.’

Curriculum Vitae

Lea Ellwardt (Duitsland, 1981) studeerde sociologie aan de Dresden University of Technology en deed haar promotieonderzoek bij het Interuniversity Centre for Social Science Theory and Methodology. Ze promoveert in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen. Promotor is prof.dr. Rafael Wittek en dr. Rudi Wielers en dr. Christian Steglich zijn copromotor. De titel van het proefschrift is 'Gossip in organizations. A social network study'. Ellwardt gaat als postdoc door met onderzoek bij het ICS.

Noot voor de pers

Contact: Lea Ellwardt, tel. 050-363 6981, e-mail: l.ellwardt rug.nl