Blijvende hersenveranderingen bij moeder na ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging

Bij vrouwen die herstellen van zwangerschapsvergiftiging waarbij de hersenen betrokken zijn geweest kunnen blijvende hersenveranderingen aangetoond worden. Enkele jaren later merkt een deel van de vrouwen in het dagelijks leven veranderingen in hun geheugen en concentratievermogen, concludeert onderzoekster Annet Aukes uit het Universitair Medisch Centrum Groningen. Bij deze vrouwen heeft zij kleine veranderingen in de hersenen gevonden die hier mogelijk het gevolg van zijn. Ook wijzen deze veranderingen mogelijk op aanleg voor hart- en vaatziekten. Aukes promoveert op 23 maart 2011 aan de Rijksuniversiteit Groningen op dit onderzoek.

Een zeldzame complicatie van hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap (zwangerschapsvergiftiging of pre-eclampsie) is vocht in de hersenen van de moeder waardoor kortdurende epileptische aanvallen kunnen optreden (eclampsie). Aukes heeft gekeken naar de aanwezigheid van hersenveranderingen bij vrouwen die pre-eclampsie of eclampsie hebben gehad. In beide groepen werden kleine hersenveranderingen gevonden die behoren tot het normale verouderingsproces, maar bij hen vaker voorkomen dan bij leeftijdsgenoten die een gezonde, probleemloze zwangerschap hebben gehad. Als oorzaak hiervoor denkt de onderzoekster aan vocht in de hersenen. Ook lijken de veranderingen in beide groepen verband te houden met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Aukes concludeert dat pre-eclampsie is op te vatten als een soort sein van het lichaam dat het aanleg heeft voor hart- en vaatziekten.

Hoge bloeddruk heeft effect op vaten

Ongeveer 5-10% van de zwangere vrouwen in Nederland krijgt te maken met een verhoogde bloeddruk. Waarom de hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap eclampsie kan veroorzaken is nog vrijwel onbekend, evenals de invloed van zwangerschap op de hersenen. In dit onderzoek is met behulp van proefdiermodellen gevonden dat de bloedvaten in de hersenen tijdens zwangerschap minder adequaat de bloeddoorstroming kunnen reguleren. Ook treedt de beschermende verandering in de opbouw van de bloedvaten in reactie op te hoge bloeddruk niet op tijdens de zwangerschap. Dit maakt de hersenen tijdens zwangerschap vatbaarder voor het ontstaan van vocht en daardoor eclampsie.

Lange termijn complicaties

Vrouwen die hersteld zijn van eclampsie kunnen toch blijvende hersenveranderingen hebben ontwikkeld, die zichtbaar zijn op MRI scans. In de spreekkamer van de huisarts en gynaecoloog blijkt regelmatig dat deze vrouwen geheugenproblemen rapporteren of concentratiestoornissen. Tot voor kort werd dit over het algemeen gewijd aan het nieuwe moederschap. Aukes heeft met vragenlijsten vastgesteld dat vrouwen met eclampsie in hun voorgeschiedenis slechter scoorden op het cognitief functioneren in het dagelijks leven, dan vrouwen met een gezonde zwangerschap.

Dit onderzoek is verricht in het kader van het MD/PhD traject van de Junior Scientific Masterclass van het UMCG. Voor het onderzoek is subsidie ontvangen van ZonMw, de Stichting HELLP-Syndroom en de Nederlandse Hartstichting.

Curriculum Vitae

Annet Aukes (1984) studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij voerde haar promotieonderzoek uit in het UMCG bij de afdeling Obstetrie & Gynaecologie en de Graduate School for Behavioral and Cognitive Neuroscience (BCN). Aukes werkte samen met de afdelingen Neurologie, Obstetrie en Gynaecologie, en Farmacologie van de University of Vermont in Burlington, VT, USA. De titel van haar proefschrift is “Eclampsia & preeclampsia. Causes and long term consequences of maternal brain involvement”. Promotores zijn prof. dr. J.G. Aarnoudse en prof. dr. M.J. Cipolla van de University of Vermont, USA. Co-promotor is dr. G.G. Zeeman. Aukes werkt inmiddels als arts-niet-in-opleiding bij de afdeling Obstetrie & Gynaecologie in het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp.

Noot voor de pers

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling persvoorlichting van het UMCG, bereikbaar op telefoonnummer (050) 361 22 00.