Meer angst voor ontrouw in gedwongen en gearrangeerde huwelijken

Hoe meer invloed ouders hebben op de partnerkeuze van hun kinderen, hoe meer die kinderen hun partner gaan “bewaken”. In westerse samenlevingen komt partnerbewaking minder voor dan in onder meer moslimculturen, India en China. Dat blijkt uit onderzoek van RUG-hoogleraar evolutionaire sociale psychologie Bram Buunk, dat deze week verschijnt in het gezaghebbende tijdschrift Personal Relationships.

Partnerbewaking is een begrip uit de biologie. Veel vogels bewaken hun partner nauwlettend. Van sommige zwaluwsoorten is bekend dat mannetjes hun vrouwtjes tot wel honderd keer per dag achterna vliegen bij het verlaten van het nest. Ook bij apen- en insectensoorten is het verschijnsel beschreven. Net als deze dieren proberen mensen hun nageslacht veilig te stellen door hun partner te bewaken. Mannen willen voorkomen dat een andere man een kind verwekt bij hun vrouw. Vrouwen willen zeker stellen dat hun man blijft helpen bij het grootbrengen van de kinderen.

Agressie, sluier, volggedrag

Partnerbewaking kan zich onder meer uiten in volggedrag, in agressie tegen de partner en in agressie tussen mannen en vrouwen onderling, wanneer die elkaar als concurrent zien. Ook het verplicht dragen van een sluier, of de verplichting voor vrouwen om thuis te blijven, kan worden gezien als een vorm van partnerbewaking. Buunk onderzocht de neiging tot partnerbewaking onder 80 studenten uit 30 landen van over de hele wereld.

Dat er wereldwijd grote culturele verschillen bestaan in de mate van partnerbewaking, was al bekend. Een goede verklaring hiervoor was er echter nog niet. Buunk: “Er werd gedacht dat partnerbewaking meer optreedt in collectivistische culturen dan in individualistische culturen. Hiervoor hebben we echter geen enkele aanwijzing gevonden. De invloed van de ouders op de partnerkeuze, zoals we die in extreme mate zien bij uithuwelijking, gearrangeerde huwelijken, en de eis alleen te trouwen met door de ouders goedgekeurde partners, blijkt de doorslag te geven. De sterkte van dit verband heeft ons verbaasd.”

Wie een partner krijgt toegewezen, weet nooit zeker of die partner trouw zal blijven, zo verklaart Buunk het verschijnsel. Mensen die uit liefde voor elkaar hebben gekozen, zijn minder snel bang dat hun partner ze ontrouw zal zijn. Wie zelf zijn partner kan kiezen, hoeft deze minder te bewaken. Ook de angst voor sancties bij ontrouw – zoals verstoten worden – kan de mate van partnerbewaking beïnvloeden, aldus Buunk. Deze angst leeft in westerse culturen minder dan in onder meer moslimculturen, India en China.

Cultuuronafhankelijk

Het verschijnsel is tot op zekere hoogte cultuuronafhankelijk, zo laat Buunk verder zien. Ook binnen een cultuur is de mate van partnerbewaking afhankelijk van de invloed van de ouders op partnerkeuze, zo laat een andere studie onder 242 jonge Argentijnen zien. Zij die de rol van de ouders bij de partnerkeuze belangrijk achtten, hadden een grotere neiging tot partnerbewaking. Buunk: “Ons onderzoek geeft nog geen definitieve verklaring voor partnerbewaking. Maar dat we het verband ook binnen één cultuur hebben aangetroffen, sterkt ons in de overtuiging dat de invloed van ouders bij partnerkeuze van cruciaal belang is.”

Meer informatie

Abraham P. Buunk and Alejandro Castro Solano, “Mate guarding and parental influence on mate choice”, Personal Relationships , 2011 .