Korte stilte in een gesprek roept negatieve emoties op

Een soepel lopend gesprek roept positieve gevoelens op: het geeft mensen het idee ‘dat ze erbij horen’ en dat anderen het met hun eens zijn. Als in een gesprek een korte stilte valt dan kan dit negatieve emoties en gevoelens van afwijzing oproepen. Dat blijkt uit onderzoek van de Groningse sociaal psychologen Namkje Koudenburg, Tom Postmes en Ernestine Gordijn, dat deze week verscheen in het vaktijdschrift Journal of Experimental Social Psychology.

In twee experimenten werd het effect van stilte op sociale behoeftes onderzocht. In het eerste onderzoek lazen 102 studenten een scenario. De helft van de proefpersonen kreeg een scenario waarin de ik-persoon een licht controversiële opmerking maakt waarna een stilte viel. De andere proefpersonen kregen hetzelfde scenario, maar dan zonder dat het gesprek onderbroken werd door een stilte. Proefpersonen die zich hadden ingeleefd in de situatie waarin een korte stilte viel voelden zich angstiger, meer afgewezen, minder zelfverzekerd en minder erbij horen dan proefpersonen die het scenario zonder stilte lazen.  

Gespreksflow leidt tot sociale validatie

Daarnaast hadden proefpersonen die een scenario lazen waarin geen stilte viel, het gevoel dat anderen het met hen eens waren. Zij voelden zich meer gesterkt in hun meningen dan wanneer er wel een stilte viel, ondanks dat er geen daadwerkelijk verschil was tussen wat er in beide scenario’s gezegd werd. Dit wijst erop dat niet alleen de inhoud, maar ook de soepelheid van het gesprek indicatief is voor of anderen het met ons eens zijn.  

Onbewust proces

In het tweede experiment zagen proefpersonen een video waarin drie personen een gesprek voerden. Het gesprek duurde 6 minuten en er waren twee condities. In één conditie liep het gesprek soepel door. In de andere conditie werd het gesprek onderbroken door een korte stilte van 4 seconden. Verder waren de condities identiek. Hoewel de kijkers zich niet bewust waren van de korte stilte, werden ze er sterk door beïnvloed. Proefpersonen die de video met een korte stilte zagen, rapporteerden minder zelfvertrouwen en gevoelens van afwijzing en uitsluiting. De resultaten ondersteunen het idee dat de mens bijzonder gevoelig is voor signalen van afwijzing, mogelijk als gevolg van het evolutionair belang van groepsprocessen voor de overlevingskansen van het individu.

"In een soepel lopend gesprek kunnen sociale behoeftes worden bevredigd, zoals de behoefte om erbij te horen, de behoefte aan zelfvertrouwen en de behoefte aan sociale validatie. Als de flow van het gesprek echter onderbroken wordt, zelfs al is dat maar heel kort, ontstaan negatieve emoties en gevoelens van afwijzing", legt onderzoeker Namkje Koudenburg uit in het Journal of Experimental Social Psychology.

Meer informatie

- Koudenburg, N. & Postmes, T., & Gordijn, E.H. (in press). Disrupting the flow: How brief silences in group conversations affect social needs. Journal of Experimental Social Psychology: http://dx.doi.org/10.1016/j.jesp.2010.12.006

- Namkje Koudenburg, tel. 050-363 9432