Oratie Prof. A.F. Sanders

Samenvatting van de oratie van prof.dr. A.F. Sanders, bijzonder hoogleraar Godsdienstfilosofie, in het bijzonder de filosofie van de hedendaagse multireligieuze samenleving

Veel hedendaagse godsdienstfilosofen (theïsten of atheïsten), stellen de geloofsinhoud van religie(s) voor als een systeem van uitspraken (proposities) dat de grondslag van de moraal vormt en een filosofische (metafysische) theorie biedt over God, mens en wereld en hun onderlinge relaties. Deze (re)presentatie van religie draagt sinds de Verlichting bij aan haar precaire positie in de samenleving (‘illusie’, ‘achterhaald’, ‘onredelijk’, ‘achterlijk’ enz.). Het christendom is daar aan gewend, de islam (nog?) niet of nauwelijks.

Een propositionele representatie is eenzijdig en geeft een vertekend beeld van religie - zeker als grondteksten (bijbel, koran) naar de letter worden opgevat (zoals atheïsten en rechtsorthodoxe gelovigen graag doen). Existentiële aspecten (persoonlijke betrokkenheid, emoties) worden ten onrechte niet verdisconteerd. Beter is het om in de lijn van Wittgenstein en D.Z. Phillips religies op te vatten als praktijken van zingeving en handelingsoriëntatie en zich te concentreren op de kritische verheldering van de wijze waarop het gebruik van religieuze taal betekenismogelijkheden (possibilities of sense) kan ontsluiten in het alledaagse leven van mensen (zingeving, way of life).

Voor de multireligieuze samenleving is deze benadering door zijn aandacht voor het concrete en particuliere en door zijn radicaal pluralisme van groot belang. Het debat in Nederland dreigt uit te lopen op een hysterische preoccupatie metonderbuikgevoelens van angst en achterdocht. Conversatie op straat, school en in de buurt tussen ingezetenen en nieuwkomers is wenselijk, maar ook de Cairo Verklaring van de Rechten van de Mens in de Islam (1990) of het recente islamitische initiatief in de richting van alle christelijke kerkleiders: A Common Word Between Us and You zouden daar geschikt voor zijn. De ‘maakbaarheid’ van de multireligieuze samenleving is gering en heeft ook veel tijd nodig.

Datum en tijd: 22 januari 2008, 16.15 uur

Informatie:

De complete tekst van de rede is onder embargo verkrijgbaar bij de afdeling Communicatie

tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie rug.nl