1700 - 1800

• Conflict met Stad en Ommeland (1704-1717)
• Vervallen bibliotheek (9 april 1710)
• Petrus Camper (1722 - 1789)
• Doctorsbul van Joannes van Rickenga (1724)
• Oranje redt de Universiteit (29 november 1749)
• Slecht eten in de Mensa (7 maart 1772)
• Offerhaus historisch smullen (1775)

1704-1717: Conflict met Stad en Ommeland

Onderwijs en politiek waren stevig vervlochten. In deze periode verkeerde de universiteit in moeilijkheden door de verslechterde verhouding tussen Stad en Ommelanden, die ruzie hadden over het stapelrecht. Dit recht wees erop dat alle goederen uit het omringende land verhandeld moesten worden in de stad Groningen. Hier waren de Ommelanden niet blij mee en lieten dit blijken door de Stad in bestuurlijke zaken regelmatig tegen te werken. Hierdoor weigerden ze bijvoorbeeld hun medewerking aan voorstellen van de Stad tot benoeming van hoogleraren. Het gevolg was dat de universiteit in deze periode geen nieuwe hoogleraren kon benoemen en dat de studentenaantallen afnamen. Pas in 1717 wordt deze impasse doorbroken. Dan krijgt de universiteit de mogelijkheid meer studenten en hoogleraren aan te trekken. Eindelijk richt de universiteit haar blik weer op de toekomst. 'For infinity' zoals we nu zouden zeggen! Lees meer over het conflict tussen Stad en Ommelanden.

9 april 1710: Vervallen bibliotheek

Zacharias Conrad Uffenbach bezoekt in 1710 de stad Groningen op zijn reis door Neder-Saksen, De Republiek der Verenigde Nederlanden en Engeland. Op 9 april wipt hij langs in de Groningse universiteitsbibliotheek, waar hij waarschijnlijk meer van verwacht had: "Nachmittags giengen wir auf die Bibliothecam Academiae. Selbige ist hinten an der Universitäts-Kirche, in zwey sehr langen, aber schmalen Gängen, welche vermuthlich die oberste Gänge von dem alten Closter gewesen. Es siehet sehr obscur und wüste aus, und sind die hesslichen Bücher-Bretter, so auf der einen Seiten hinunter stehen, lang nicht voll, und der meiste Theil der Bücher ist, wo nicht in der That alt und schlecht, dennoch so gebunden." Hij schreef zijn persoonlijke ervaringen op in zijn boek 'Merkwürdige Reisen durch Niedersachsen Holland und Engelland'.

Petrus Camper

Petrus Camper (1722-1789) was een wetenschappelijke alleskunner uit de Verlichting en gespecialiseerd in de geneeskunde. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in de popularisering van de wetenschap door veel te publiceren, mee te doen aan prijsvragen en openbare lessen te houden. Ook maakte hij prachtige boeken met tekeningen van eigen hand. Zijn faam reikte tot ver buiten Nederland; hij was zowel lid van de Franse Academie van Wetenschappen als de Engelse Royal Society.

1724: Doctorsbul van Joannes van Rickenga

In het Universiteitsmuseum is de doctorsbul van Joannes Rickenga te bewonderen. Deze stamt uit de eerste helft van de achttiende eeuw. Net zoals tegenwoordig moet het document laten zien dat de te naam gestelde officieel is gepromoveerd aan de universiteit. Toen gebeurde dit met een wassen zegel. Wat nog steeds gelijk is aan de huidige bullen, zijn de handtekeningen van de betrokken personen.

29 november 1749: Oranje redt de Universiteit

De Groningse universiteit schonk stadhouder Willem IV in 1749 verregaande bevoegdheden. De stadhouder van Oranje werd namelijk benoemd tot rector magnificentissimus en primus curator, waarmee hij alle macht in de noodlijdende universiteit kreeg. Willem werd na een optocht met een nieuwsgierige menigte ingehuldigd in het Academiegebouw. Hij overleed voordat hij iets concreets kon doen, maar zijn vrouw Anna en zoon Willem V zorgden voor een toename van het aantal hoogleraren en studenten. De boostdie de universiteit hierdoor kreeg, zou er uiteindelijk voor zorgen dat de Fransen in 1811 de Groningse universiteit openhielden, terwijl de concurrerende Universiteit van Franeker de deuren moest sluiten.

7 maart 1772: Slecht eten in de Mensa

'Des middages: warm bier ende broodt, grof vleesch, boter ende kees. Des avonds: melck ende wegge, grof vleesch, een gebraedt, met een oortiens poffe voor elcke student.' Het menu van de in 1615 opgerichte mensa klinkt zelfs nu nog lekker, maar ruim anderhalve eeuw lang was de maaltijd en het eetcomfort waarschijnlijk wisselvallig van kwaliteit. Dat dit nog voorzichtig is uitgedrukt, blijkt uit de bevindingen van de Senaat in 1772. 'De uitgekipte spijzen meest zijn van de slegste soort; en daarenboven alleronsmaakelykst toebereid en opgedischt; garstig spek met half raauw en wormstekige erwten; stinkende Stok-visch, met niet wel geschilde aardappelen; zoo dat de Studenten ziek werden.' Er werd een vaste inspecteur aangesteld en van 1787 tot de sluiting in 1813 controleerden de professoren volgens een vast rooster persoonlijk, met eigen ogen, neus én mond, de kwaliteit van de mensa. Dit alles om de 'bevoorregte Academie Jeugd' te beschermen.

1775: Offerhaus: historisch smullen

Op deze prent is het portret van hoogleraar in de geschiedenis en de welsprekendheid Leonardus Offerhaus (1699-1779) afgebeeld. Hij vervulde driemaal de functie van Rector Magnificus en was ook bibliothecaris van universiteitsbibliotheek. Het onderschrift over zijn persoon, in 18e eeuws proza luidt: "Kerkvaders, Letterjeugt, en, wie het hebt begrepen Op wijs en vroom! verlangt ge een spiegel, die niet vleit; Hier is er een, door Eeuw en Godts-kunde opgesleepen: Hoe valt der waarheidsdach op blinkende Eerlijkheit." Deze prent is een voorbeeld van Gronings universitair drukwerk waar zowel het Universiteitsmuseum als de Universiteitsbibliotheek een grote collectie van bezitten.