Geestelijke verzorging

Tijdens mijn bachelor kwam ik er uiteindelijk achter dat ik het maatschappelijke belang van mijn opleiding miste. Na een lange zoektocht ben ik uiteindelijk bij Geestelijke Verzorging terecht gekomen, en daar heb ik nooit spijt van gehad. Zo sprak de insteek van de verschillende leerlijnen (zowel academisch, professioneel en levensbeschouwlijk) mij erg aan!

Naast het opdoen van nieuwe theoretische kennis over zin- en betekenisgeving, religie en welzijn vanuit diverse vakgebieden zoals sociologie en psychologie, ben je juist ook erg gericht op de praktijk en ga je met elkaar aan de slag om de juiste professionele kwaliteiten (verder) te ontwikkelen voor in het werkveld.

Denk hierbij aan het leren van gesprekstechnieken bij thema’s zoals verlies, dood en traumaverwerking. Daarnaast merk je de koppeling met de praktijk ook door verscheidene mogelijkheden die er tijdens de opleiding worden geboden, zoals speeddates met professionals, ‘excursies’ naar organisaties en gastsprekers. Bovendien zijn sommige docenten naast hun werk als docent ook werkzaam als geestelijk verzorger in het werkveld, waardoor de link met de werkpraktijk heel concreet en tastbaar wordt. De groep studenten die de (pre)master volgen is erg divers: zowel in leeftijd als in achtergrond. Dit merk je goed tijdens college. Ieder brengt weer eigen ervaringen en input mee, en dit aspect vond ik ook erg waardevol.

Later zou ik graag met jongeren willen werken. In de pubertijd is de identiteitsvorming van jongeren namelijk volop in beweging, en zij kunnen in deze - toch vaak ook kwetsbare levensfase - zeker baat heben bij geestelijke verzorgers: bijvoorbeeld wanneer ze te maken hebben gekregen met moeilijke gebeurtenissen, maar zeker ook preventief.

Na mijn master Geestelijke Verzorging, heb ik gewerkt bij het UMCG en als hoofdbegeleider bij een organisatie dat logeerweken faciliteert voor kinderen en jongeren met gedragsproblematiek.

Op dit moment werk ik twee dagen als geestelijk verzorger bij Talant, een zorgorganisatie in Friesland dat zorg biedt voor mensen met een verstandelijke beperking. In deze functie kan ik er voor mensen zijn die, om wat voor reden dan ook, net niet in de alledaagse Nederlandse samenleving passen. Ik ervaar daarbij echtheid in contact en ik word in ieder gesprek positief verrast door de eerlijkheid en openheid van mensen. Naast cliëntgesprekken, zijn er tussendoor ook groepsmomenten en moreel beraden. Zo nu en dan horen thema-avonden ook bij mijn takenpakket.

Daarnaast werk ik twee dagen bij Geestelijke Verzorging Aardbevingsgebied Groningen (GVA). Deze rol is uitdagend op een andere manier, het is een nieuwe organisatie waarbij ik zelf deel uit maak van de opzetfase. De aardbevingsproblematiek gaat mij zeer aan het hart. En dat ik mijn expertise mag inzetten voor het gebied waar ik zelf vandaan kom, voelt als een bijzondere kans. Ik draag bij aan het ontwikkelen van een training rond het signaleren en bespreken van levensvragen. Deze opdracht maakt dat ik veel afspraken heb met zorgprofessionals in de provincie, waardoor ik ook veel onderweg ben.

De oefeningen in gesprekstechnieken en groepsdynamica tijdens mijn master ervaar ik als zeer waardevol, voor mijn eigen ontwikkeling en als voorbereiding op allerlei sociale situaties die je in het vak gaat tegenkomen. En door religie te zien als onderdeel van cultuur en het levensverhaal van mensen, ben ik breed inzetbaar als het gaat om zingeving en levensbeschouwing.

Foto: Jan Willem van Vliet ©

Ik wilde geestelijk verzorger worden vanwege de aandacht voor zingeving en levensvragen, geloof en spiritualiteit, maar voelde me niet verbonden met een specifieke religie of levensbeschouwing. Dat ik in Groningen opgeleid kon worden tot ongebonden geestelijk verzorger was voor mij dan ook ideaal. Er was een open sfeer waarin docenten en studenten elkaar stimuleerden en kritisch bevroegen.

Gemoedelijkheid, interesse, betrokkenheid en oog voor de context, zonder dat er concessies werden gedaan aan het academische niveau. Eigenlijk zijn dat ook eigenschappen van een goede geestelijk verzorger. Ik merk nu dat de aangedragen theorieën, in vakken als Psychopathologie en religie en Ethiek van de zorg, zowel goede handvatten geven in de dagelijkse praktijk, als verhelderend werken bij reflectie op die praktijk.

Mijn werk als geestelijk verzorger in verpleeghuizen vind ik fantastisch, echt! De ouderenzorg trok me vanwege de bijzondere manier van communiceren met de bewoners. Er wordt steeds een beroep gedaan op mijn creativiteit: Hoe kan ik deze bewoner bereiken, wat bedoelt ze met haar op het eerste gezicht onsamenhangende uitspraken, hoe kan ik aansluiting vinden bij haar belevingswereld? Mijn werkzaamheden hier zijn zeer divers. Natuurlijk voer ik gesprekken, zowel in groepsverband als individueel. Daarnaast doe ik stervensbegeleiding en leid ik huiskamervieringen en herdenkingsbijeenkomsten. Ook participeer ik in verschillende netwerken (zoals het Alzheimer Café en het Palliatief Netwerk) en onderhoud ik contacten met geestelijk verzorgers en predikanten uit de buurt.

Ik heb ondertussen zoveel ervaring opgedaan, dat ik de afgelopen jaren ook weer op de faculteit te vinden was. Niet als student, maar als docent. Ik gaf het vak Gesprekstechnieken en Groepsdynamica en ik begeleidde stages van studenten Geestelijke Verzorging.

De keuze voor de studie geestelijke verzorging in Groningen is voor mij, maar ik denk ook voor veel andere studenten, niet zomaar een keuze, maar het gevolg van de persoonlijke ontwikkelingen en gebeurtenissen in het leven tot nu toe. Na mijn studies Technische Natuurkunde en Technische Bedrijfskunde kwam ik via vrijwilligerswerk in een hospice in aanraking met geestelijke verzorging en dat leek me een heel bijzonder beroep.

De opleiding tot algemeen geestelijk verzorger aan de RUG sprak mij aan omdat ik zelf niet verbonden ben met een specifieke religie en omdat het mogelijk was om de master te volgen na een verkort schakelprogramma. Het leuke van de master vind ik dat het academisch niveau van de vakken, zoals psychopathologie & religie, samengaat met een inhoudelijke gerichtheid op de praktijk. Je wordt uitgedaagd om te reflecteren op de theorie en op hoe je daar zelf in staat als toekomstig geestelijk verzorger. De omgang met het drukke programma, de combinatie van vakken volgen en stage lopen, zorgt ook voor een ander leerproces: hoe ga je om met stress en hoe (her)vind je zelf ruimte en inspiratie om het werk als geestelijk verzorger te kunnen uitvoeren?

Inmiddels ben ik werkzaam als geestelijk verzorger in het UMCG, waar ik ook stage heb gelopen. Het werken in het ziekenhuis spreekt me erg aan. Enerzijds vanwege de dynamische organisatie waarin je samenwerkt met andere zorgverleners, anderzijds vanwege de begeleiding van mensen op een precair moment in hun leven. Het ziek zijn en opgenomen zijn is vaak heel ingrijpend. Het is een moment waarop levensvragen kunnen spelen en waar geestelijke verzorging op zijn plaats kan zijn. In alle drukte van het ziekenhuis biedt de geestelijke verzorging een 'plek' waarin aandacht is voor wat het ziek zijn met iemand doet, maar ook voor waar iemands kracht en inspiratie ligt. Dit kunnen, naar mijn idee, 'heilzame' gesprekken zijn, die je ook als geestelijk verzorger weer kunnen 'voeden'. Hierin zit dus een wederkerigheid, die het werk ook voor mij inspirerend maakt.

Als onderzoeker houd ik me vooral bezig met trauma, rouw en zingeving. Ik onderzoek het vermogen om te rouwen om dit vervolgens goed te kunnen aanwenden in de praktijk van geestelijk verzorger. Rouwen lijkt zo normaal, elk mens komt ermee in aanraking, maar gek genoeg is er juist steeds minder ruimte voor diverse uitingsvormen en gedragingen van rouw.

Het is de uitdaging om goed te kunnen onderbouwen hoe wezenlijk het is daar op eigen wijze vorm aan te kunnen geven, juist ook voor die groepen waarmee de geestelijk verzorger dagelijks werkt.  Daarnaast onderzoek ik onder meer hoe kinderen uit veilige en onveilige gehechtheidsrelaties omgaan met symbolen in hun tekeningen over god en hun verhalen daarover. Deze Nederlandse verzameling maakt deel uit van een groter internationaal project met allerlei mogelijkheden voor vergelijkingen.

Binnen de master geef ik het vak psychopathologie en religie. Verschillende psychische organisatievormen verhouden zich divers ten aanzien van religieuze beleving, motivatie en religieuze verbindingen/relaties. En dat binnen een context die steeds opnieuw verschuift ten aanzien van wat men als gezond dan wel ongezond ziet. Waar bijvoorbeeld nog niet zo lang geleden religie als een regressief verschijnsel werd gezien binnen de psychiatrie, wordt zingeving nu onder meer via ervaringsdeskundigen zelf weer binnengehaald. Vanuit psychodynamische perspectief is het uitgangspunt dat waar een psychisch verschijnsel zich in een extreme vorm laat zien (een klinische depressie of psychose bijvoorbeeld) er veel te leren valt voor de 'normale' ontwikkeling en hoe die zich verhoudt tot specifieke religieuze uitingsvormen of kenmerken. Naast theorie besteed ik veel aandacht aan casuïstiek vanuit de klinische dan wel de GV-praktijk. Hierbij maak ik gebruik van diverse werkvormen die de verbeeldingskracht aanspreken, zoals de analyse van kunstuitingen. Zo stimuleer ik studenten in hun kritische academische reflectie, en oefenen zij met zicht krijgen op relevante dynamische processen die voorkomen in elke geestelijke verzorgings-praktijk.

Daarnaast ben ik stage-coördinator en begeleid ik geestelijk verzorgers-in-opleiding. Het is elke keer weer verrassend hoe studenten kunnen groeien in en vorm geven aan hun rol.