De Vier Seizoenen pers (Elze ter Harkel)

In 1987 begon Elze ter Harkel (1942) met drukpers De Vier Seizoenen. De drukker heeft een fascinatie voor de wisseling der seizoenen, en probeert elk jaargetijde weer wat nieuws uit op zijn pers: nieuwe materialen, kleuren en letters. Ter Harkel heeft een voorliefde voor bijzondere typografie, waarvan de uitgaven getuigen die werden beschreven in de catalogus De E is mijn letter! Na vijftien jaar De Vier Seizoenen 1987-2002.

‘E is zijn letter’. Drukkersproject, uitgegeven ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van Elze ter Harkel, 2002

Het drukken leerde Ter Harkel in het Grafisch Centrum Groningen. Daar oefende hij op oude drukpersen met houten of loden letters. Toen hij een tijdlang bij de professionele drukkerij Boon mocht werken met materiaal uit de drukkerij van de beroemde graficus Hendrik Werkman, kreeg hij al gauw de neiging om – net als Werkman – te gaan experimenteren. In 1987 drukte Ter Harkel met behulp van zijn eigen proefpers en loden letters een gedicht van Bert Schierbeek, getiteld De Deur. Het zou de eerste publicatie van De Vier Seizoenen worden.

Voor Ter Harkel kan de actualiteit genoeg aanknopingspunten bieden voor het maken van een bibliofiel drukwerkje. Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de Groninger kunstkring De Ploeg maakte hij in 1993 de publicatie Amigo. De titel was de aanhef van een brief uit 1926 van Hendrik Werkman, gericht aan de schilder Johan Dijkstra. Naast Werkman en Dijkstra komen ook andere Groningers regelmatig terug in Ter Harkels werk, zoals de 20e-eeuwse dichter Hendrik de Vries en de 15e-eeuwse geleerde Rudolph Agricola. Maar steeds staat het experiment centraal. In het Hanenboek (2003), een bekend genre kinderliteratuur, daagt Ter Harkel de lezer uit om het gedrukte blad zelf tot een boekje te vouwen, te knippen en te naaien.