Fysieke tentoonstellingen

Reading for Resilience

Meditation and the Book in Early Modern Europe

Mindfulness en meditatie worden vaak aangeprezen als nieuwe technieken om met stressgevoelens en burn-outs om te gaan, die door het leven in onze moderne maatschappij veroorzaakt worden. Deze tentoonstelling laat zien dat meditatiepraktijken al ver voor onze 21e eeuw tot het dagelijks leven behoorden. Europa bezit een belangrijk tekstueel en praktisch erfgoed van religieuze meditaties die (leken-)lezers leert in zichzelf te keren, voor hun zielsgesteldheid te zorgen en weer op krachten te komen door met het goddelijke in contact te treden. Meditatie was ook in de vroegmoderne tijd al een strategie om veerkrachtig op de ontberingen en uitdagingen van natuurrampen, oorlogen of alledaagse stress te reageren. De onderzoekers van de projecten “Cities of Readers” (Rijksuniversiteit Groningen) en “Spiritual Intermediality in the Early Modern Period” (Universiteit Hamburg) bundelen hun expertise om de beoefening van meditatie en de functie van het medium boek in de vroegmoderne samenleving te onderzoeken.

De hier tentoongestelde boeken zijn voorbeelden van verschillende meditatieoefeningen die hun inspiratie meestal uit de christelijke religie halen, maar ook uit seculiere bronnen. De gebruikssporen die in enkele boeken zichtbaar zijn, laten zien dat vroegmoderne meditatie weliswaar werd aangestuurd door het lezen van voorgeformuleerde teksten, maar bovenal een performatieve oefening is die in de wisselwerking tussen mens en het boek als object bestaat. Zo wordt de leeservaring gevormd door het lettertype, het formaat en zelfs de haptiek van de boeken. Als zodanig zijn deze boeken uit de Bijzondere Collecties van de Bibliotheek van de Rijksuniversiteit Groningen een afspiegeling van het rijke Europese erfgoed en de manier waarop vroegmoderne mensen hun emoties reguleerden wanneer ze geconfronteerd werden met dood, ziekte, oorlogen, overstromingen, branden of de stress van het dagelijks leven.