Student in Groningen, premier van Engeland

De Rijksuniversiteit Groningen doet tegenwoordig haar uiterste best om buitenlandse studenten binnen te halen. Ze leveren volle collegezalen, geld en prestige op. En als ze Engels spreken, is dat mooi meegenomen. Het lijkt een trend van de laatste jaren, maar het is in feite nooit anders geweest. De Groninger Emo (Fivelingo, 1175 – Wittewierum, 1237) vertrok al in de Middeleeuwen naar Oxford om te gaan studeren. Zo staat het op de University of Oxford’s website : “Eeuwen voordat de grote hedendaagse universiteiten bestonden,verwelkomden wij al onze eerste internationale student, Emo van Friesland, in 1190.”

Omgekeerd kwamen later ook de Britten naar Nederland. Op 14 augustus 1730 schreven zich bijvoorbeeld drie studenten uit Schotland in bij de Universiteit van Groningen, namelijk de heren Bute, Bothwell en Middleton. In ons Album Studiosorum staat het als volgt:

14 aug. 1730

Bute, comes ex Britaniae paribus

A. Bothwell, Scoto Britannus

G. Middleton, Scotus, Jur.

Grand Tour

Bute, beter bekend als John Stuart derde graaf van Bute (25 mei 1713–10 maart 1792), meldde zich aan met zijn metgezellen uit Schotland. Zijn vrienden waren de graaf van Bothwell en de graaf van Middleton. In die tijd was het gebruikelijk dat jongeren van goede komaf een zogeheten ‘Grand Tour’ maakten door Italië om de Oudheid en de cultuur te leren kennen. Iets dergelijks deden deze jongemannen, maar ze gingen niet naar Italië. De Grand Tour lieten ze lopen en in plaats daarvan gingen ze studeren in Nederland.

Dat zal te maken hebben gehad met godsdienstpolitieke onrust. Kort daarvoor immers was Willem III na de slag aan de Boyne in 1690 koning van Schotland geworden en daarmee de held van de protestanten. Een culturele reis naar het katholieke Italië was verdacht geworden. Een bezoek aan het protestantse Nederland lag meer voor de hand. Na twee jaar studeren in Groningen verkasten de drie Schotten naar Leiden, waar ze in het Album Studiosorum ingeschreven werden:

18 sept. 1732

Bute, Scoto Britannus, 20 j

Archibaldus Bothwell, Scoto-Britannus, 20 j Georgius Midleton Scotus 18, j

De gegevens lijken erop te wijzen dat de drie hier rechten studeerden. Ik heb die studie zelf gedaan en er eerlijk gezegd helemaal niets aan gehad, maar dat gold niet voor Bute. Hij schopte het tot premier van Engeland onder Koning George III. Hij bekleedde deze functie van 25 maart 1761 tot 27 mei 1762. Na een satirisch stuk in de pers, in dit geval The North Briton, stapte hij op.

Schilderkunst

De jaren in Nederland zorgden ervoor dat Bute een groot liefhebber van de Nederlandse schilderkunst werd. Terug in Groot-Brittannië ging hij die kunst verzamelen en daarmee legde hij de basis voor de collectie Hollandse meesters in Schotland. Het door hem verzamelde werk staat in hernieuwde belangstelling dankzij een grote overzichtstentoonstelling in de National Gallery in Edinburgh.

Bronnen:

• Album Studiosorum Academiae Lugduno-Batavae 1575-1875. p. 940;
• Album Studiosorum Academiae Groninganae; John Stuart, earl of Bute / by J.A. Lovat-Fraser