Cultuur en literatuur

Het profiel Cultuur en Literatuur biedt een uniek en vooruitstrevend lesprogramma dat de studie van maatschappelijke uitdagingen verbindt met literatuur, films, series en andere soorten culturele verhalen.

C&L A: Tekst & Context
Deze cursus laat studenten kennismaken met de cruciale rol die literatuur, maar ook films, series en andere soorten verhalen hebben gespeeld en nog steeds spelen in de manier waarop mensen denken, voelen en handelen. We zullen enkele van de belangrijkste narratieven en mythes waarnaar we leven in kaart brengen en soms ontmantelen, zoals investeren in kennis, individualisme of romantische liefde. In dit proces zullen we ons richten op aspecten van moraliteit: hoe beïnvloeden verhalen ons gevoel van goed en kwaad? Welke invloed hebben ze op onze veranderende ideeën over goed en kwaad in een wereld van relativiteit en onzekerheid? En welke dilemma's komen voort uit onze betrokkenheid bij schurken en antihelden?

C&L B: Cultuur en context
Deze cursus pakt cruciale inzichten uit C&L A op en intensiveert en diversifieert de verbanden tussen hedendaagse maatschappelijke uitdagingen en culturele verhalen. Studenten worden geïntroduceerd in verdere kernonderwerpen van hedendaagse culturele studies, waaronder racisme en discriminatie, ongelijkheid en ongelijkwaardigheid, gender en kunstmatige intelligentie, waarvan er vele worden uitgediept in het verdere verloop van het profiel. We zullen literatuur en andere soorten culturele verhalen blijven gebruiken als bronnen van kennis en van kritische discussie over deze onderwerpen.

Cultuur, Klimaat, Antropoceen (Jaar 1)
"They paved paradise, put up a parking lot / With a pink hotel, a boutique, and a swingin' hot spot / Don't it always seem to go / That you don't know what you've got 'til it's gone".

-- Een halve eeuw nadat Joni Mitchell deze waarschuwing liet horen, bevindt de mensheid zich op een plek die met de minuut heter wordt: antropogene klimaatverandering is de meest urgente uitdaging voor de menselijke verbeelding geworden. Deze cursus nodigt studenten uit om te onderzoeken hoe cultuur en literatuur en de milieuwetenschappen in het algemeen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van wat Anna Tsing "de kunst van het leven op een beschadigde planeet" noemt. Door het bespreken van prikkelende werken, variërend van cli-fi tot eco-thrillers, visionaire kritische vertogen en zelfreflexieve creatieve kritische praktijken, zullen we de wederzijds transformerende relatie tussen menselijke culturen en meer-dan-menselijke leefwerelden bestuderen.

Empirische benaderingen (Jaar 2)
Hoe beïnvloeden literatuur en fictieve verhalen maatschappelijke debatten over insluiting en uitsluiting? Hoe kunnen ze plannen voor de plaats van het 'vreemde' vormgeven? Hoe kunnen we deze effecten bestuderen en meten? In deze cursus zal bijzondere aandacht worden besteed aan de rol van literatuur in het debat over criminaliteit en uitsluiting in de Europese ruimte, bijvoorbeeld in de criminalisering van de immigrant. In de cursus zullen studenten specifieke methodologieën toepassen, in het bijzonder interviews en focusgroepen, voor de empirisch onderzoek naar de effecten van literatuur, en leren ze hun resultaten te presenteren in verschillende vormen: debatten, presentaties en schriftelijke opdrachten.

Gendering van cultuur (jaar 2)
Deze cursus behandelt relevante theorieën en methoden op het gebied van genderstudies, waarbij de nadruk ligt op literatuur en cultuurhistorische context in de 20e en 21e eeuw. Kernvragen zijn: Welke factoren en relaties bepalen gender in de geesteswetenschappen? Hoe wordt gender weerspiegeld in literaire teksten? Hoe worden LGBTQ+ personen beschreven in cultuurhistorische teksten zoals levensbeschrijvingen, tv-series en (fictie)films?

Anderheid, vreemdheid, abnormaliteit (leerjaar 2)
In de alledaagse cultuur kunnen veel dingen als "vreemd" of "abnormaal" worden beschouwd: Situaties, overtuigingen, gedragingen... In deze cursus analyseren we dergelijke oordelen om onderliggende ideeën over culturele “gelijkheid", normaliteit en normativiteit te begrijpen, waarbij we putten uit een reeks culturele en sociale theorieën en uit literaire en artistieke werken.

Racisme, discriminatie, ongelijkheid (jaar 2)
Deze cursus bestrijkt regio's als Latijns-Amerika, Afrika, (Oost-)Europa en de Verenigde Staten en behandelt culturele reacties op kolonialisme, ras, ongelijkheid en discriminatie. Door verschillende werken uit de theorie, fictie, kunst en film te bestuderen, verkennen we onderwerpen als wit privilege, culturele toe-eigening, kwesties van implicatie en solidariteit, feministische en dekoloniale reacties op kolonialiteit, de dekolonisatie van musea en de Black Lives Matter beweging.

Verbeelding van de toekomst van Europa (Jaar 2)
"Stel je voor dat er geen landen zijn / Het is niet moeilijk om te doen / Niets om voor te doden of te sterven...". Zo vermaande John Lennon zijn luisteraars in 1971, waarbij hij een wereld zonder natiestaten gelijkstelde aan de afwezigheid van conflicten. De realiteit van het hedendaagse Europa laat anders zien. De veelzijdige aard van identiteiten en geschiedenissen blijft bestaan en veroorzaakt crises, productief of anderszins, zelfs in de zogenaamd verenigde ruimte van Europa. Utopische en dystopische visies vermenigvuldigen zich en koloniseren onze leefwerelden in het huidige klimaat van onzekerheid en risico. In de creatieve ruimte van deze cursus gaan studenten aan de slag met hun eigen verhalen over Europese eenheid en diversiteit die fundamenteel zijn voor het vormgeven van de toekomst van Europa. Je verkent en ervaart de coöperatieve en tegendraadse dimensies van identiteitsconstructie door middel van baanbrekende rollenspellen en het maken van films, en brengt zo de dunne scheidslijn in kaart tussen utopische en dystopische visies op de toekomst van Europa. Kom als je durft te fantaseren!

Intergenerationele Conversaties (leerjaar 3)
In dit vak bespreken we hoe we spreken met en over mensen van verschillende generaties. Van machtige oma's tot vervelende jongere broertjes, dit vak richt zich op de rol van media (van literatuur tot film tot videogames) in het tot stand houden van culturele normen en de socialisatie van de kinderen die deze media consumeren. We analyseren media zoals films, romans, poëzie en multimodale teksten zoals prentenboeken en strips als pedagogische en ideologische teksten die de culturen waarin ze worden geproduceerd weerspiegelen en vormgeven. In 2023-2024 maakt deze cursus deel uit van een VIS-project met de Universiteit van Florida.

Cultuur denken (jaar 3)
Deze cursus geeft een rondleiding langs een selectie van geavanceerde theoretische benaderingen voor het analyseren van literaire en, in bredere zin, culturele representaties: esthetische, cultuurhistorische, receptie-, narratologische, ruimtelijke, ethische, postmoderne, postkoloniale en interdisciplinaire benaderingen. Door met verschillende benaderingen te werken, krijgen studenten een idee van hoe culturele representaties ons kunnen helpen om op een gevorderd niveau na te denken over zowel de maatschappij als het bredere ideeënrijk.

Terug naar Europese talen en culturen.

Medewerkerlijst Leerstoelgroep Cultuur en Literatuur