“Ons doel is om te bouwen aan een toegankelijke en actieve literaire cultuur”

Kim Jelsma, 27 jaar, werkt als facilitair medewerker en programmamaker voor NOORDWOORD. ‘Ik geniet ervan om van kop tot staart bij de organisatie van onze festivals betrokken te zijn.’

Door: Douwe Wilts

Op het nippertje ontwijk ik een fietser die meer bezig is met zijn telefoon dan met het overige verkeer, een kolos van een vrachtwagen rijdt sputterend en piepend achteruit, met toeters en bellen raast een ambulance langs mij heen. In die kakofonie betreed ik een pand in de buurt van de A-kerk. Op de bovenste etage is NOORDWOORD gevestigd. Kim wacht mij al op. Ze leidt mij rond; met de boeken en planten is NOORDWOORD een oase van rust in het stadsrumoer.

Waarom ben je Nederlands gaan studeren?

‘Samen met geschiedenis en Latijn was Nederlands mijn favoriete vak. We hadden een inspirerende docente en er was veel aandacht voor literatuur. Ik heb nog getwijfeld tussen Nederlands en Kunst, Cultuur en Media, maar toen daar de track literatuur verdween, was de keuze snel gemaakt. Ik heb daar geen moment spijt van gehad. Hoewel ik niet al mijn tijd aan studeren besteedde, maar ook in allerlei commissies van de studievereniging ZaZa zat, heb ik enorm genoten van met name de colleges over literatuur.’

Wat heb je na je bachelor Nederlands gedaan?

‘Na het afronden van mijn bachelor heb ik een tussenjaar genomen, onder andere om op reis te kunnen door Italië. Daarna volgde ik de master Literatuur Vandaag in Utrecht. Voor die master liep ik stage bij NOORDWOORD. Dat viel net in het eerste jaar van corona. Ik zou gaan helpen met de organisatie van “Dichters in de Prinsentuin", maar uiteindelijk werd het een prachtig alternatief. Zo hebben we in samenwerking met De Groene Amsterdammer interviews afgenomen met dichters die op het festival zouden optreden. Ook zijn we toen begonnen met de VERS-app, daarmee kunnen mensen op zo’n 400 fietsknooppunten in de provincie Groningen naar poëzie luisteren. Tot slot hebben we een Festival in een Doos samengesteld en verkocht.

Na mijn stage ben ik bij NOORDWOORD gebleven. In eerste instantie deed ik wat klussen als freelancer, maar sinds mei 2022 ben ik hier in dienst.’

Wat is NOORDWOORD voor organisatie?

‘We zijn een literaire organisatie in Groningen. De provincie en gemeente vinden het belangrijk dat er in Groningen literaire activiteiten worden georganiseerd. Zij en onze andere subsidiënten hebben ons als doel meegegeven om te bouwen aan een toegankelijke en actieve literaire cultuur. We organiseren bijvoorbeeld de verkiezing voor het beste Groninger boek, ondersteunen de stadsdichter, initiëren worskhops voor talentvolle schrijvers en we houden de literaire agenda bij. Onze bekendste activiteiten zijn waarschijnlijk de festivals “Dichters in de Prinsentuin” en “Het Grote Gebeuren.” En daar zit ook wel een groot deel van onze uren in.’

Hoe zien je werkzaamheden eruit?

‘Ik houd mij bezig met het ontwikkelen van de programma’s op de diverse festivals. Daarvoor bedenk ik welke schrijvers we uitnodigen, welke boeken bij elkaar passen en hoe we rond die boeken een zo mooi en origineel mogelijk programma kunnen ontwikkelen. Dat doe ik natuurlijk niet in mijn eentje. Samen met mijn collega’s bij NOORDWOORD en medewerkers van bijvoorbeeld Forum Groningen geef ik de programma’s vorm.

We proberen onze festivals voortdurend te vernieuwen. De afgelopen jaren hebben we “Dichters in de Prinsentuin” mede vanwege coronamaatregelen moeten organiseren in de Hortus in Haren. De Hortus is een stuk groter dan de Prinsentuin en dat maakte dat we het programma konden verbreden en verdiepen, ook overdag. Die verrijking willen we meenemen naar volgende edities, maar we missen ook de reuring van de stad. Daarin is het steeds weer zoeken naar de juiste balans.

Naast het ontwikkelen van programma’s houd ik mij bezig met de faciliteiten. Zo zorg ik ervoor dat auteurs die verder moeten reizen in Groningen kunnen overnachten. Ook denk ik mee over de inrichting van het festivalterrein. Ik geniet ervan om van kop tot staart bij de organisatie van onze festivals betrokken te zijn.’

Hoe ziet het Groningse literaire landschap eruit?

‘Natuurlijk hebben festivals als “Dichters in de Prinsentuin” en “Het Grote Gebeuren” een plek in het Groningse literaire landschap, maar er gebeurt nog zoveel meer. Het Forum organiseert bijvoorbeeld veel literaire activiteiten. Daarnaast heb je het Centrum voor de Groninger taal en cultuur, dat zich ook inzet voor literatuur in het Gronings. De Wijk De Wereld maakt theatervoorstellingen voor en door wijkbewoners. Het Poëziepaleis ontwikkelt poëzie-activiteiten voor jongeren. De Schrijversvakschool geeft schrijfcursussen op alle niveaus. Dan heb je ook nog Onder de vulkaan, een literaire talkshow. VRIJDAG is een stichting die cursussen biedt in muziek, theater en beeldende kunst en voorstellingen organiseert. Waarschijnlijk ben ik nog een heleboel organisaties vergeten. Het is soms wel wat versnipperd en vanuit NOORDWOORD proberen we al die verschillende partijen bijeen te brengen en onderlinge samenwerkingen te stimuleren.’

Welke uitdagingen zijn er in het Groningse literaire landschap?

‘Allereerst zijn er financiële uitdagingen, dat geldt voor de hele culturele sector. We hebben een heleboel mooie ideeën die we niet kunnen uitvoeren door geldgebrek. We zijn grotendeels afhankelijk van subsidies. De verdeling daarvan door het land en de mate waarin er financieel ruimte wordt gemaakt voor cultuur, fluctueert natuurlijk. Ook voor de komende jaren kijkt de sector hier met spanning naar.

Daarnaast denk ik dat het voor jonge mensen die in de literatuur willen werken moeilijk is om de hele ontwikkeling van beginnend schrijver tot volwaardig auteur in Groningen door te maken. Er is wel een schrijversvakschool, maar de lessen zijn daar duur voor jonge mensen en het is ook niet geïntegreerd in het Groningse academische onderwijs. Ik denk dat het een boost aan het Groningse literaire leven zou geven, als er in Groningen meer mogelijkheden komen voor schrijvers om zich te ontwikkelen, bijvoorbeeld in de vorm van onderwijs.’

Welke lessen die je in je studie hebt geleerd, pas je nog steeds toe in de praktijk?

‘Op de eerste plaats denk ik dan aan de vakken over literatuur. Het was heerlijk om op werkcolleges boeken van alle kanten te benaderen en te bespreken. Die verschillende visies op hoe je literatuur kunt interpreteren voeden mij in mijn rol als programmamaker. Daarnaast heb ik een bestuursjaar gedaan bij ZaZa en gedurende de hele bachelor vele stapavonden bezocht. Ondertussen moest ik wel mijn punten blijven halen. Dat maakte dat ik leerde hoe te plannen en organiseren. Dat soort soft skills gebruik ik tot op de dag van vandaag.’

Heb je nog tips voor mensen die net als jij bij NOORDWOORD of een soortgelijke organisatie aan de slag willen?

‘Een goede tip is om stage te lopen. Op die manier kom je erachter of je voor het werk geschikt bent en of het je ligt. Daarnaast worden er een heleboel literaire evenementen georganiseerd in het noorden. Denk daarbij niet alleen aan “Dichters in de Prinsentuin” of “Het Grote Gebeuren”, maar ook aan de Dichtclub, Poëzie Met en Natte neuzen. De Groningse literaire wereld verzamelt zich bij dat soort evenementen. Door het gesprek aan te gaan met de aanwezigen, kom je dan al snel met de juiste mensen om tafel te zitten.’

Na het gesprek zoeken we samen naar een geschikte plek voor een foto. Die vinden we bij een boekenkast met een plant, want mede dankzij Kim en haar collega’s staat de Groningse literatuur volop in bloei.