Vol overtuiging op weg naar een plantaardige samenleving

Rob van Haren (Hanzehogeschool), Bianca Harms (NHL Stenden) en John Hoeks (RUG) werken bij verschillende instellingen, maar met een niet te missen gedeelde passie. Gesteund door het Aanjaagfonds van de Universiteit van het Noorden wil het drietal de transitie naar een plantaardige samenleving versnellen. ‘Ons eindpunt is helder, maar dat moet via kleine stapjes. Wij vertrouwen op de kracht van gezondheid, duurzaamheid en ethiek.’ Hun project is genomineerd voor de verkiezing Duurzame Dertig, georganiseerd door Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad.

_{Tekst: Riepko Buikema, Communicatie RUG; Foto’s: Reyer Boxem}

Zou het niet ontzettend sterk zijn, vraagt Van Haren, als we dichtbij huis beginnen? Gewoon hier, in het blinkende House of Connections, het inspirerende onderkomen van de Schools en de Universiteit van het Noorden. ‘Wat zou het prachtig zijn als het House of Connections helemaal vegan gaat. Als voorbeeld, als statement. Wij doen graag een oproep voor een coherente visie van de vier Schools op duurzaamheid. Ons initiatief kan helpen bij de overgang naar die nieuwe, plantaardige werkelijkheid. Niet alleen preken, ook doen. Dan kom ik de kroketten wel brengen, gemaakt van zeewier of lupine.’

Verenigen en versterken

Zo vertolkt de Hanze-lector Transitie Circulaire Bio-economie de idealen van TRANS-PLANT, een samenwerking die ambieert kleinschalige plantaardige initiatieven in het Noorden in kaart te brengen, te verenigen en te versterken. Denk aan projecten als permacultuur, urban farming, volkstuinen, voedselbossen, boerenmarkten, community supported agriculture en veggie boxes.

‘Er zijn veelbelovende initiatieven in het Noorden’, zegt Hoeks, RUG-hoogleraar Communicatie- en Informatiewetenschappen, die is gespecialiseerd in duurzaamheid. ‘Ik heb het met eigen ogen gezien. Bij De Blije Bodem bijvoorbeeld, een regeneratieve, honderd procent plantaardige zelfoogsttuin in Groningen met ook nog een sociale functie. Dat soort initiatieven willen wij versterken en bekendheid geven. Door vele kleine projecten te combineren kunnen we uiteindelijk net zoveel impact hebben als de grote agribusiness.’

Studenten

Doel van de inventarisatie is om zicht te krijgen op de belemmeringen waar plantaardige pioniers tegenaan lopen én die vervolgens proberen weg te nemen met behulp van onderzoek en de inzet van studenten. ‘Het is voor deze voorlopers vaak lastig om te groeien’, zegt Harms, lector Transformational Media aan NHL Stenden. ‘Onze studenten kunnen uitstekend met die vraagstukken aan de slag, dan ontstaan betekenisvolle living labs.’

Onze plicht

Dat moet ‘menswaardiger en planeet-aardiger’ voedsel dichterbij brengen. En er is haast bij, stelt Hoeks. ‘De klimaatverandering is zeer urgent. Het is alle hens aan dek. Ik las vandaag nog een artikel in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift The Lancet, waarin onderzoekers universiteiten oproepen de leiding te nemen op weg naar een plantaardige samenleving. Dat past heel goed bij de Universiteit van het Noorden, als dé plek waar educatie, onderzoek en veel studenten samenkomen. Het is onze plicht het voortouw te nemen.’

Van Haren: ‘We willen het beest uit de voedselketens halen, de dieren bevrijden. Dat is ook beter voor het klimaat en het milieu. Dierlijke producten hebben ontzettend veel nadelen: methaanuitstoot, stikstof, ontbossing, vervuiling, noem maar op. Voor 1 kilogram Nederlandse kaas sneuvelt 0,88 m2 regenwoud. Bovendien zijn er veel grote internationale partijen die bijna gewetenloos omgaan met dieren. “Het beest uit de voedselketens halen” is dan ook dubbelzinnig bedoeld.’ En vergeet niet, vult Hoeks aan, ‘Plantaardig = volwaardig. In wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat je met een plantaardig menu voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt.’

Sterke combinatie

Zo is hun samenwerking gestoeld op persoonlijke overtuigingen en gedeelde drijfveren. Hoeks en Harms kenden elkaar via online vegan-gemeenschappen en zagen in het Aanjaagfonds van de Universiteit van het Noorden een uitgelezen kans om eindelijk samen een onderzoek op te zetten. Ze betrekken Van Haren erbij - net zo gepassioneerd als zijzelf, en bovendien gezegend met een fijne portie humor - en vormen vanaf dat moment een sterk trio dat kan bouwen op uiteenlopende expertise. Dat blijkt van onschatbare waarde.

Krachtig

‘De transitie naar een plantaardige samenleving is een complex onderwerp’, zegt Harms. ‘Het eten van dierlijke producten zit diep verweven in onze cultuur en een plantaardige leefstijl roept veel emoties op. Maar onze insteek is niet anti-vlees. Wij benadrukken de kracht van gezondheid, duurzaamheid en ethiek.’ Ze ziet de subsidie uit het Aanjaagfonds als een prachtige erkenning, juist in Noord-Nederland, met de agrarische provincies Fryslân, Drenthe en Groningen. ‘Er wordt hier ontzettend goed nagedacht over een alternatieve agrarische toekomst, op basis van alle kennis die aanwezig is.’

Hoger doel

Het eerste concrete beoogde resultaat van TRANS-PLANT is een landkaart vol plantaardige initiatieven, voorzien van kenmerken en contactgegevens. Daarnaast willen de drie aanjagers hun eerste financiering gebruiken om te komen tot een grotere subsidieaanvraag, mogelijk om aan te sluiten bij een Europees initiatief voor alternatieve voedselketens. Harms: ‘En we streven naar een levend netwerk in het Noorden, met living labs voor studenten, die onder begeleiding werken aan plantaardige vraagstukken. Op die manier ervaren zij tijdens hun studie de inspirerende kracht om expertise in te zetten voor een hoger doel.’

Meer informatie

• Stemmen voor de Duurzame Dertig (voor abonnees van Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad) kan op de websites van de kranten.
• TRANS-PLANT: a Platform for TRANSition to a PLANT-Based Society
• Contact: John Hoeks