Groningse taalkundige dringt door tot finale wetenschapscompetitie

Waarom heb je een taalkundige nodig in de operatiekamer? Dat gaat promovendus Effy Ntemou van de Faculteit der Letteren morgen in drie minuten uitleggen, tijdens de finale van de 3 Minute Thesis Competition in Padua.

Ntemou is taalkundige en doet promotieonderzoek bij het Centre for Language and Cognition van de Faculteit der Letteren. Ze onderzoekt hoe hersenchirurgen een hersentumor kunnen verwijderen zonder schade toe te brengen aan het taalvermogen. “De beste manier om dat te doen is als de patiënt wakker is tijdens de operatie. De chirurg kan dan testen of het deel van de hersenen waar de tumor zit taalgerelateerd is. Zo kan de chirurg het kankerweefsel veel preciezer verwijderen zonder dat de patiënt taal verliest”, vertel Ntemou.

Tests met werkwoorden

Aan de RUG is al veel onderzoek gedaan naar taalverlies door hersenschade en de ontwikkeling van taaltesten. “Bij de taaltesten die al worden gebruikt in de operatiekamer moet een patiënt aan de hand van afbeeldingen objecten benoemen. Maar taal bestaat uit meer dan alleen zelfstandige naamwoorden. We maken zinnen en dat is complexer, want daarvoor moeten we werkwoorden gebruiken. Daarom ontwikkelen onderzoekers van de RUG een test waarin patiënten zinnen maken en verschillende soorten werkwoorden gebruiken.”

Met stroomstootjes de hersenactiviteit verstoren

Tijdens de operatie kan de chirurg heel precies een klein deeltje van de hersenen met zwakke stroomstootjes stimuleren, waardoor de hersenactiviteit heel even wordt verstoord. “De patiënt wordt dan gevraagd om korte zinnetjes te maken aan de hand van afbeeldingen”, legt Ntemou uit. “Bijvoorbeeld, bij een plaatje van een kruipende baby hoort de zin: ‘De baby kruipt’. Maar door de verstoring van de hersenactiviteit kan een patiënt op dat moment iets zeggen dat niet klopt, bijvoorbeeld ‘De baby lacht’. Zo weet chirurg dat dit gebied taalgerelateerd is, en niet beschadigd mag raken tijdens de operatie. Door steeds verschillende deeltjes van de hersenen te stimuleren en de tests met de patiënt te doen, kan de chirurg in het te opereren gebied een route markeren, en weet de chirurg precies waar wel, en waar niet gesneden kan worden.”

Finale

Dat Ntemou het tot de finale van de 3 Minutes Thesis Competition zou schoppen, had ze toen ze zich voor de wedstrijd aanmeldde niet gedacht. “Ik kreeg van mijn promotiebegeleider het advies om me meer te bekwamen in wetenschapscommunicatie. Dat wilde ik graag, want het is belangrijk om in begrijpelijke taal over je onderzoek te kunnen vertellen. Veel onderzoek wordt betaald door overheden, dus met belastinggeld van iedereen. Dan moet je toch ook je best doen om dus aan iedereen duidelijk te kunnen maken wat je onderzoek betekent? De wedstrijd leek me een goede manier om te oefenen”, vertelt ze.

Ntemou meldde zich aan voor de voorronde van de RUG, werd als één van de twaalf kandidaten uitgekozen om mee te doen en won prompt de voorronde. Vervolgens werd ze door de 41 deelnemende Europese universiteiten gekozen tot één van de drie finalisten. Tijdens de finale van de 3 Minutes Thesis Competition neemt Ntemou het op tegen promovendi van de universiteit van Granada (Spanje) en Aarhus (Denemarken). Ntemou is overigens niet de eerste promovendus van de RUG die is doorgedrongen tot de finale, maar een Groningse winnaar is er nooit geweest. Ntemou: “The pressure is on!”

Over de 3 Minute Thesis Competition

De 3 Minute Thesis Competition is ontwikkeld door de Universiteit van Queensland (Australië), en wordt inmiddels op diverse continenten georganiseerd. De Europese competitie wordt georganiseerd door de Coimbra Group, een vereniging van 41 Europese universiteiten.