Baqonde: meertaligheid in het hoger onderwijs van Zuid-Afrika

Het woord baqonde betekent '(laat hen) begrijpen' in de Nguni-talen van Zuid-Afrika. Daarnaast is het ook de naam van een nieuw internationaal samenwerkingsverband dat het gebruik van inheemse Afrikaanse talen in het hoger onderwijs in Zuid-Afrika wil stimuleren. Baqonde is een oproep aan alle partijen om de handen ineen te slaan en op te komen voor de ongelijkheden in het Zuid-Afrikaanse onderwijssysteem. Onderzoek heeft uitgewezen dat Zuid-Afrikaanse ‘thuistaalsprekers’ vaak achterop raken in het systeem.

Daarom heeft de Rijksuniversiteit Groningen samen met andere Europese en Zuid-Afrikaanse partners de handen ineen geslagen om oplossingen te vinden voor het stimuleren van het gebruik van Afrikaanse talen in het hoger onderwijs van Zuid-Afrika. Het team in Groningen is verantwoordelijk voor de algehele voortgang van het project, zoals het realiseren van de doelstellingen, planning en resultaten. De zes overige Europese en Zuid-Afrikaanse samenwerkingspartners zijn: Universiteit van Salamanca (Spanje), Trinity College Dublin (Ierland), North West University, Universiteit van KwaZulu-Natal, Rhodes University en de Universiteit van West-Kaap (Zuid-Afrika).

Ook willen de universiteiten ideeën uitwisselen over de onderwijsmethoden die in Zuid-Afrika worden gehanteerd. Bijvoorbeeld door de mogelijkheden voor intercontinentale uitwisselingen te bespreken, maar ook stil te staan bij onderwerpen zoals gelijkheid en integratie van minderheidsgroepen in het land. Leerlingen afkomstig uit het lager en middelbaar onderwijs zijn vaak ‘thuistaalsprekers’ wanneer zij het hoger onderwijs betreden. Thuis worden er vooral inheemse Afrikaanse talen gesproken, welke vaak in het hoger onderwijs niet of nauwelijks worden aangeboden. Hierdoor spreken de leerlingen vaak geen of nauwelijks Engels, waardoor zij moeilijk kunnen meekomen op de universiteit.

De nationale onderwijsinstanties in Zuid-Afrika pleiten voor het gebruik van inheemse Afrikaanse talen in het hoger onderwijssysteem, maar stuiten vaak op problemen als een gebrek aan geschikt personeel, scholing en slechte infrastructuur. Recentelijk heeft het Language Policy Framework for Public Higher Education Institutions (het Taalbeleid voor hoger onderwijs in Zuid-Afrika) benadrukt dat universiteiten een cruciale rol spelen in deze kwestie. Het baqonde-project levert een belangrijke bijdrage aan de oplossing van deze problemen door geschikt personeel op te leiden, lesmateriaal te ontwikkelen en criteria op te stellen voor meertalig onderwijs op universiteiten.

De heer Mabizela, directeur van het Universitair Onderwijsbeleid en Ondersteuning in Zuid-Afrika, laat weten: “zonder enige twijfel sluiten de initiatieven van het baqonde-project aan op de doelstellingen uit het Language Policy Framework for Public Higher Education Institutions. Het project zal van grote invloed zijn op de verdere ontwikkeling van het Taalbeleid voor het hoger onderwijs in Zuid-Afrika. Baqonde draagt bij aan de weg naar herstel van waardigheid en gelijkheid voor de inheemse Afrikaanse talen. Dit is zeer hoopgevend. Laat baqonde een grote inspiratie zijn voor anderen.”

Volgens RUG- hoogleraar Tom Koole - tevens gastdocent in Johannesburg - sluit het project aan bij de overtuigingen van de Zuid-Afrikaanse academicus en activist, Neville Alexander. "Alexander was iemand die opkwam op voor de minderheidsgroepen in Zuid-Afrika. Het is mooi om te zien dat het baqonde-project dit ook doet."

Voor meer informatie
dr. A.D.E. (Aurélie) Joubert - a.d.e.joubert rug.nl
https://baqonde.usal.es