De straat op met PURE. De publieke ruimte in historische Europese steden

In juni 2019 ging aan de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen een onderzoeksteam onder leiding van prof. dr. Sabrina Corbellini van start met het project PURE: ‘Public Renaissance: Urban Cultures of Public Space between Early Modern Europe and the Present’. Dit project wordt gefinancierd door de Europese Unie binnen het onderzoeksprogramma ‘Public Spaces: Culture and Integration’ van HERA (Humanities in the European Research Area). Vijf universiteiten (Exeter, Groningen, Trento, Valencia en Erlangen-Nürnberg) werken samen met partners in de erfgoedsector, waaronder de Athenaeumbibliotheek Deventer.

Recente protestbewegingen zoals Occupy en de Arabische lente vestigden de aandacht op de publieke ruimte als de plek waar burgers zich emanciperen en de gevestigde orde bekritiseren. Dit is aanleiding om de publieke ruimte in vroegmodern Europa opnieuw te onderzoeken. Tot nu werd die eenzijdig bekeken als ‘theaterstaat’, als ceremoniële ruimte die door vorsten werd beheerst. Ook in het verleden eigenden verschillende groepen zich de publieke ruimte toe in hun hang naar autonomie. In de bloeiende Hanzestad Deventer, bijvoorbeeld, werd rond 1500 de ruimte gedomineerd door activiteiten rond handel, geleerdheid, moderne devotie en boekproductie. Op de Brink vonden niet alleen de jaarmarkten plaats, maar verbrandde tevens Geert Grote zijn ‘zondige’ boeken om zijn bekering naar een nieuwe devotie publiekelijk te markeren. Aan diezelfde Brink schilderde Gerard ter Borch het portret van stadhouder Willem III, dat door revolutionaire patriotten werd vernietigd. De openbare ruimte krijgt dus op verschillende tijdstippen verschillende betekenissen.

Samenwerking

In het project wordt door een interdisciplinair team van architectuur-, sociaal- en cultuurhistorici het alledaagse gebruik van de publieke ruimte in vroegmoderne Europese steden onderzocht. Bijzonder is de nauwe samenwerking met musea, stadsarcheologen, archieven en erfgoedbibliotheken. Het Groningse team zal werken met de deskundigen en de collecties van de Athenaeumbibliotheek en andere Deventer erfgoedinstellingen. Door de verbinding te zoeken tussen heden en verleden is het onderzoek relevant voor beleidsmakers: hoe kan dit project bijdragen aan de discussie over de bestemming van de Grote Kerkhof in Deventer, waar recent de parkeerplaatsen zijn opgeheven? Ook een breder publiek wordt bediend: de onderzoeksresultaten zullen worden vertaald in apps waarmee de gebruiker de stedelijke ruimte in heden en verleden ontdekt.

Informatie

Voor meer informatie over dit HERA-project: prof. dr. Sabrina Corbellini, s.corbellini@rug.nl.

Over de Athenaeumbibliotheek

De Athenaeumbibliotheek in Deventer is de oudste stadsbibliotheek van Nederland. Ze bewaart een collectie van 154 middeleeuwse handschriften en handschriftfragmenten, ongeveer 725 (post)incunabelen, 35.000 oude drukken tot 1900 en diverse bijzondere collecties. Deze boeken kunnen worden ingezien in de studiezaal aan Klooster 12. Gedigitaliseerde boeken uit de collectie, waaronder circa 50 handschriften, zijn te raadplegen op athenaeumcollecties.nl. De Athenaeumbibliotheek ontvangt bovendien graag groepen voor rondleidingen en gastcolleges. Athenaeumbibliotheek, Klooster 12, 7411 NH Deventer, info-ab@bibliotheekdeventer.nl. Zie voor de catalogus, openingstijden en andere praktische informatie de website athenaeumbibliotheek.nl.