NWO ENW-XL-miljoenenbeurzen voor onderzoeksprojecten RUG

Vier projecten waarvan RUG onderzoekers hoofdaanvrager zijn, ontvangen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) ENW-XL miljoenenbeurzen. Het gaat om fundamenteel onderzoek binnen de Exacte en Natuurwetenschappen. Professoren Jorge Pérez, Sybren Otto, Clemens Mayer en Patrick Onck ontvangen ieder ca. 3 miljoen euro voor hun onderzoeksprojecten, die bijdragen aan uiteenlopende zaken: van toekomstbestendige softwaresystemen tot het ontwerpen van nieuwe medicijnen. 

Nog acht andere onderzoekers van FSE zijn mede-aanvrager in andere ENW-XL-toekenningen. In totaal kende NWO 64 miljoen euro toe aan 21 projecten. Ze delen één gezamenlijk doel: door middel van samenwerking een grote stap te zetten in het nieuwsgierigheids gedreven fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.

Cyclische Structuren als Basis voor Betrouwbare en Robuuste Software

Prof. dr. Jorge Pérez (Bernoulli Institute, Faculty of Science and Engineering)
Medeaanvragers: dr. H. (Henning) Basold, dr. R.J. (Robbert) Krebbers, dr. J.G.H. (Jesper) Cockx, dr. G. (Georgiana) Caltais, dr. H.H. (Helle Hvid) Hansen

Van onze telefoons en gebouwen tot stroom- en communicatienetwerken, software is de ruggengraat van onze digitale samenleving. Het waarborgen dat softwaresystemen betrouwbaar en robuust zijn, is cruciaal maar uitdagend. Een belangrijk aspect van softwareverificatie is het analyseren van cyclische structuren in hun gedrag. De theoretische kennis van veel belangrijke cyclische structuren is echter nog onderontwikkeld, wat een knelpunt vormt voor verificatie: veel kritieke softwaresystemen die essentieel zijn voor de samenleving kunnen niet worden geverifieerd. Dit consortium zal de theorie van cyclische structuren aanzienlijk verbeteren, wat een robuuste basis biedt voor de toekomstbestendige constructie van betrouwbare en robuuste softwaresystemen.

Leven maken, maar dan anders

Prof. dr. Sybren Otto (Stratingh Institute for Chemistry, Faculty of Science and Engineering)
Medeaanvragers: prof. dr. S.J. (Siewert-Jan) Marrink, prof. dr. A.M. (Anouk) Rijs, dr. E. (Evan) Spruijt, prof. dr. E.M.J. (Sabeth) Verpoorte

De onderzoekers willen een minimale vorm van leven creëren op basis van synthetische moleculen. Ze beginnen met een systeem dat in staat is om zichzelf te kopiëren en tevens om zelf de daarvoor benodigde bouwstenen te produceren. Dit systeem wordt verder ontwikkeld zodat het ook zijn eigen celachtige compartimenten gaat bouwen. De onderzoekers laten deze compartimenten vervolgens groeien en delen en Darwiniaanse evolutie ondergaan. Dit is een samenwerkingsproject tussen experts in scheikunde microfluidica, massaspectrometrie, computersimulaties en evolutietheorie. Het onderzoek raakt aan existentiële vragen zoals: “Waarom is er leven?” en “Waarom zijn we hier?”

Machine learning & evolutie - een perfecte match voor het ontwerpen van nieuwe medicijnen en katalysatoren

Prof. dr. Clemens Mayer (Stratingh Institute for Chemistry, Faculty of Science and Engineering)
Mede-aanvragers, dr. F. (Francesca) Grisoni, dr. R. (Robert) Pollice

Evolutie in een reageerbuis is effectief gebleken bij het ontwikkelen van op maat gemaakte (bio)moleculen die ons helpen ziektes te bestrijden en een duurzame economie te verwezenlijken. Desalniettemin zijn deze directed evolution campagnes traag en moeizaam, wat de ontdekking van nieuwe medicijnen en katalysatoren tegenwerkt. Hier zullen onderzoekers gebruik maken van geavanceerde machine learning-technieken om directed evolution campagnes naar effectievere medicijnen en katalysatoren te wijzen. Door state-of-the-art technieken uit de moleculaire biologie, scheikunde en machine learning te integreren, zullen deze inspanningen de weg banen voor outof-the-box ontwerpen van op maat gemaakte, impactvolle biomoleculen.

Structuurloze draadjes vullen de gaatjes

Prof. dr. ir. Patrick Onck (ZIAM, Faculty of Sience and Engineering)
Medeaanvragers: prof. dr. L.M. (Liesbeth) Veenhoff, prof. dr. C. (Cees) Dekker, dr. R. (Rifka) Vlijm

De transporteiwitten in cellen zijn zeer selectief en transporteren alleen die moleculen die precies de juiste vorm hebben: structuur bepaalt functie. Tot voor kort was alleen het kernporiecomplex, een transportsysteem voor toegang tot de celkern, een uitzondering hierop. De opmerkelijke selectiviteit voor transport komt voort uit een uniek filtersystem gebaseerd op eiwitslierten zonder structuur. Nu is er onlangs een tweede filtersysteem gevonden (in peroxisomen) dat op dezelfde manier werkt, maar met een drastisch verminderde complexiteit. In dit onderzoeksprogramma combineren we biologische, natuurkundige en chemische methoden om deze kans te benutten en te ontdekken hoe dit filtersysteem nu werkelijk werkt.

Lees meer

• 64 miljoen euro naar grensverleggende fundamentele onderzoeksprojecten (NWO nieuws)