Basisinkomen blijkt een effectieve methode van ontwikkelingshulp te zijn

Gewoon geld overmaken aan mensen die in armoede leven werkt. Ze investeren het dan in voedsel, schoon drinkwater, onderwijs en een duurzaam huis met zonnepanelen. Dat blijkt uit een onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen naar een project van de Nederlandse organisatie INclusion, die in 2020 als eerste een basisinkomenproject startte in Oeganda.

Het basisinkomenproject startte in augustus 2020 in het dorp Welle in Oeganda, in samenwerking met de Oegandese Ngo AFARD. Het dorp had toen 350 inwoners, waarvan meer dan de helft in extreme armoede leefde. De afgelopen drie jaar gaf INclusion alle inwoners van Welle – volwassenen én kinderen – 15 euro per maand, zonder voorwaarden. Zo'n gedeeltelijk basisinkomen wordt in de discussie over ontwikkelings¬samenwerking een unconditional cash transfer (UCT) genoemd, een onvoorwaardelijke geldoverdracht.

Concrete bevindingen

Voor de start van het project is een 'nulmeting' uitgevoerd en in december 2022 zijn de inwoners opnieuw geïnterviewd, zodat beoordeeld kon worden wat er veranderd is na 2,5 jaar. Het zojuist verschenen onderzoeksrapport is geschreven door Lisa van Dongen, promovenda bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Van Dongen wordt begeleid door professor Robert Lensink en universitair hoofdocent Annika Mueller. Enkele concrete bevindingen van Van Dongen, Lensink en Mueller zijn:

• extreme armoede is afgenomen van 55% naar 10%
• voedselzekerheid is sterk toegenomen, evenals de toegang tot schoon drinkwater
• in de basisschoolleeftijd steeg de schoolparticipatie van 70% naar 87%
• er was 75% minder uitval op werk en school door ziekte
• veel inwoners hebben een nieuw, duurzamer huis gebouwd
• de bewoners hebben ook geïnvesteerd in land voor landbouw
• het percentage huishoudens in het bezit van rundvee steeg van 9% naar 49%
• het bezit van zonnepanelen nam toe van 19% naar 74%
  

Gezien al deze positieve veranderingen is het niet verbazingwekkend dat de bewoners de interviewers ook vertelden dat hun stress sterk is afgenomen – zoals dagelijkse zorgen over voedsel en medicijnen - en dat ze nu optimistischer zijn over hun toekomst.

Eerste Nederlandse UCT-project

INclusion wil het basisinkomen in totaal zeven jaar lang blijven geven, tot in 2027. Dit geeft de inwoners van Welle de tijd om echt iets op te bouwen, zodat ze na afloop van het project niet snel weer terugvallen in armoede.

INclusion is de eerste Nederlandse organisatie die een UCT-project uitvoert, maar het wordt al breder toegepast door andere organisaties, zoals het Amerikaanse GiveDirectly. Het project van INclusion onderscheidt zich van andere projecten doordat het 't enige is waarbij 10% van het geldbedrag niet individueel wordt gegeven, maar via een dorpsfonds. De inwoners van Welle beslissen gezamenlijk over de besteding. Als eerste is het dorpsfonds gebruikt voor een waterput in het dorp. Vrouwen en kinderen zijn nu dagelijks veel minder tijd kwijt met het halen van water.

Promovenda Lisa van Dongen: “Tijdens mijn onderzoek in Uganda hebben de dorpsbewoners me vol trots de waterput laten zien, waarvan het hele dorp elke dag dankbaar gebruik maakt. Dit laat zien dat een dergelijk dorpsfonds een belangrijke invloed kan hebben op de ontwikkeling van het dorp.”

Voormalig minister van ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk en historicus en bestsellerauteur Rutger Bregman zijn positief over deze nieuwe methode van ontwikkelingssamenwerking van INclusion en ondersteunen de organisatie in een Comité van Aanbeveling.

"De basisgedachte", zo zegt directeur René Heeskens van INclusion, "is dat mensen die in armoede leven zelf het beste weten wat ze nodig hebben, en dat ze ook het meest gemotiveerd zijn om hun eigen situatie te verbeteren". Die gedachte wordt bevestigd door dit project en andere onderzoeken. "Als je mensen die in armoede leven de kans geeft om hun eigen levensomstandigheden te verbeteren, met een beetje hulp, dan grijpen ze die met beide handen aan."

Over INclusion:

INclusion is een Nederlandse stichting, opgericht door een voormalige tropenarts, Michiel van Lunteren, en een ondernemer in de scheepsbouw, Geert Schouten. Zij hadden de overtuiging dat ontwikkelingssamenwerking efficiënter en effectiever kon. Lees meer over de stichting op hun website.

Vragen?

Neem contact op met Lisa van Dongen of Robert Lensink.