Dat we als Rijksuniversiteit Groningen en Universitair Medisch Centrum Groningen meer dan gemiddeld vertrouwd zijn met Healthy Ageing is door onze omgeving ingegeven. Het noorden van Nederland heeft de twijfelachtige eer om met betrekking tot ‘ongezondheid’ voorop te lopen. De werkloosheid is hoog; het gemiddelde inkomensniveau evenredig laag. We weten dat daarmee de kans op lichamelijke en psychische klachten groot is. De kinderen hebben bij voorbaat een achterstandspositie. Bewegen, niet roken en gezond eten zit dan niet ‘vanzelf’ tussen de oren. Bovendien voltrekt de vergrijzing van de regio zich sneller dan waar ook in Nederland. Zetten we niet snel concrete stappen, dan eindigen we met een regio waar geluk en gezondheid ver te zoeken zal zijn en die de maatschappij handenvol geld kost.

 Stel dat het lukt om supermarkten, sportkantines, scholen, de BSO en bedrijfsrestaurants hun aanbod aan te laten passen aan de behoeften in onze ongezonde regio. Ik denk dan aan kortingsacties voor gezonde producten, een aanpassing of andere inrichting van het assortiment of aanpassingen in de omgeving die leiden tot meer bewegen, zoals een groter schoolplein of meer groen in de wijk. Stimuleren aanpassingen in de omgeving gezond gedrag? Wat is de impact en kun je daar als gemeente, provincie of landelijke overheid beleid op maken? Dat is voor mij een praktisch voorbeeld van onderzoek waarmee de Aletta Jacobs School for Public Health wil bijdragen aan antwoorden op actuele Healthy Ageing vraagstukken.

Verbinding tussen gezondheid en economische factoren

Het klinkt misschien controversieel, maar juist doordat Noord-Nederland zo ongezond is en grijs wordt, zitten we in een interessante omgeving om te pionieren. Weet je hier het tij met maatschappelijke initiatieven, onderzoek en metingen te keren, dan levert dat waardevolle handvatten op voor iedere andere regio in Nederland en zelfs Europa. Dan kun je op basis van wetenschappelijke kennis beleid ontwikkelen en sturen. Bijvoorbeeld een experiment zoals de samenwerking met regionale supermarkten kan al zeer waardevolle data opleveren. Wanneer is het aantrekkelijk voor aanbieders van voeding om gezonde producten te promoten? Nemen dan ook daadwerkelijk overgewicht en bijkomende chronische aandoeningen af en wat levert dit op in de besparing van gezondheidszorgkosten? De toegevoegde waarde van de Aletta Jacobs School of Public Health is de verbinding tussen gezondheid en economische factoren die van invloed zijn op de vraag wie wel en wie niet gezond ouder wordt. Het is uniek dat we in Noord-Nederland hierbij het langlopende bevolkingsonderzoek Lifelines kunnen gebruiken. Daardoor hebben we geanonimiseerde gegevens van 10% van de bevolking, óók als het gaat om leefstijl.

We zitten als maatschappij te springen om antwoorden op wezenlijke vragen als:

• Hoe bereiken we bepaalde bevolkingsgroepen en identificeren we specifieke risicofactoren?
• Met welk beleid en welke programma’s dragen we effectief bij aan een betere bewustwording van de noodzaak van een gezondere levensstijl en daadwerkelijke gedragsverandering?
• Wat gebeurt er als je aan welke knoppen draait, welke aanpassing is daadwerkelijk effectief?

Lokaal onderzoek, landelijke impact

We hebben een gezamenlijk belang om die vragen beantwoord te krijgen. De Aletta Jacobs School wordt hét platform om gestructureerd en wetenschappelijk verantwoord naar die antwoorden op zoek te gaan. Met een directe opbrengst voor de eigen regio en waardevolle spin-offs naar (inter)nationaal beleid. We creëren een uniek kennisplatform voor lokale beleidmakers bij gemeenten, GGZ en zorgverzekeraars, maar zéker ook voor beleidsambtenaren bij in Den Haag, Brussel en bij de WHO.

 Wetenschap, praktijk en idealisme

De Aletta Jacobs School of Public Health is wat mij betreft een belangrijk initiatief omtrent Healthy Ageing dat onderzoek doet, nieuwe professionals opleidt, de regio ‘gezond vooruit’ helpt en (inter)nationaal een voorbeeld is door kennis te valoriseren. Voor mij persoonlijk speelt niet alleen deze synergie tussen wetenschap en praktijk een rol, maar ook een stukje idealisme. Ik heb een sterk besef dat iedereen gelijke kansen verdient, in welke omstandigheden je ook ter wereld komt. Zelf ben ik geboren op een boerderij nabij Amersfoort en opgegroeid in Friesland. Studeren was niet vanzelfsprekend, het motto was: doe maar gewoon. Ik ben dus groot gebracht in een omgeving waar ik nu in mijn werk juist veel oog voor heb; laag opleidingsniveau, gerelateerd aan een lagere (gezonde) levensverwachting. Toen ik veertien was kreeg mijn moeder diabetes type 2 en ging het roer thuis om. Mijn broers en ik zijn daardoor consequent bewust gemaakt van het belang van bewegen en gezond eten. Ik heb een goede start gehad, maar als je in een achterstandswijk in de stad Groningen geboren wordt als kind van een tabaksverslaafde tienermoeder, zijn je uitgangspunten aanzienlijk minder gunstig. Een valse start mag geen beletsel zijn om op een gezonde en fitte manier op te groeien. En wij kunnen daar door onderzoek naar de inrichting van onze omgeving bij helpen. Preventie is de sleutel en daar kunnen we niet langer omheen. Wegkijken is geen optie meer.

 Denk en praat mee op Aletta Jacobs School of Public Health/