Voorzitter,

Roken op/bij/naast/in de RUG, vandaag ligt het nieuwe rookbeleid ter bespreking voor in de URaad. In de commissies hebben we al uitgebreid hierover gesproken. Het is te makkelijk om het oneens te zijn met het plan en om te concluderen dat er daarom niet goed over is nagedacht. Ik vind eigenlijk het tegenovergestelde. Volgens mij is er, door heel veel mensen, heel hard nagedacht over dit plan. Alleen de kaders die de wetgever heeft meegegeven stellen de RUG niet in staat om een goed plan te maken. Daarom zijn allereerst de complimenten aan de schrijvers van dit plan dus wel op z’n plaats.

De RUG heeft een taak om roken onder zijn studenten en medewerkers te ontmoedigen. Ondanks wat de lobby van de tabaksindustrie ons wil laten geloven, weten we zeker dat roken slecht voor je is. En aangezien de universiteit een plek is waar ontdekkende jongvolwassenen het leven gaan verkennen, rust er een extra verantwoordelijkheid op de universiteit. En ik kan volgens mij zeggen dat dat een breed gevoelde verantwoordelijkheid is.

Als top-3 duurzame universiteit ter wereld, rust op ons ook een zware verantwoordelijkheid om de planeet schoner achter te laten dan we hem aantroffen. Het past dus niet bij de cultuur van de RUG om miljoenen liters water te vervuilen met de troep die in een sigaret zit.

Onze wetgever  ziet alleen de eerste verantwoordelijkheid en heeft besloten dat roken op al het terrein van onderwijsinstellingen verboden is. Leuk op een basisschool met een schoolplein van 50 bij 50 meter, maar iets lastiger als je een campus en bijna 40.000 studenten over 4 gebieden hebt. En in hun wijsheid heeft deze tweede kamer ook besloten dat dit handhaven een rotklusje is. En dus… in goed gebruik met de neo-liberale mindset van de afgelopen 30 jaar, heeft zij besloten in plaats van zelf handhaving op dit verbod te organiseren, deze te outsourcen! U denkt natuurlijk nu aan de gemeenten, toch wel het 1000 dingen doekje sinds het aantreden van Mark, maar nee, een nieuw slachtoffer was geboren, de onderwijsinstellingen konden dit wel doen. Docenten staan immers bekend om hun lage werkdruk.

Clean air Nederland houdt zich ook al weken bezig met de vraag hoe een onderwijsinstelling kan handhaven. En tot hun schrik kwamen ze erachter dat het niet hoeft! Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft het volgende gezegd: “VWS verwacht dat onderwijsinstellingen voldoende inspanningen leveren, bijvoorbeeld door het plaatsen van borden, signalering, voorlichting en beleid, en dat zij rokers aanspreken indien nodig. Er is echt geen verwachting dat instellingen 24/7 antirook-surveillanten inzetten”.

Ik ben geen jurist, maar als woordvoerders dit al zo duidelijk zeggen, als zij de wet al zo duiden, waarom zouden wij als RUG dan proberen het braafste jongetje van de klas zijn? Laten we het lijstje van het ministerie en dit rookbeleid even naast elkaar leggen:

Borden en signalering: CHECK
Voorlichting: CHECK
Beleid: dat is dit plan dus CHECK
Aanspreken indien nodig: CHECK, want dat gebeurt al

Volgens mij voldoet dit plan van de RUG dus aan alle eisen van het ministerie. Het kan van de RUG niet verlangd worden dat we meer doen dan dat.

Dus laten wij ons als RUG verzetten tegen deze ondeugdelijke wetgeving, waarvan de regering zelf al zegt dat er niet gehandhaafd hoeft te worden. Ik stel voor dat we een ludieke actie bedenken om de bizarheid van de situatie duidelijk te maken aan Den Haag. Zullen we een rookmachine huren en die richten op het kantoor van de NVWA aan de Paterswoldseweg? Of bij de ingang van het ministerie of de Tweede Kamer?

Of vecht de boete aan tot de Raad van State, niet met je duurste advocaten en niet omdat je het wilt winnen maar omdat je duidelijk wilt maken dat dit ondeugdelijke wetgeving is. Huur voor een week handhavers in voor het gehele RUG terrein en stuur de rekening door naar het ministerie van VWS en OCW. We zien wel of ze de ‘rookvrije generatie’ dan echt zo belangrijk vinden.

En zijn er ook niet leukere manieren waarop wij onze studenten en medewerkers erop kunnen wijzen dat roken echt zó jaren 60 is? Een actie rondom roken op 1 april? ‘Altijd je al eens willen wanen als een student in de jaren 30? Altijd eens een peuk op willen steken in de Aula, kom op 1 April langs en deel een sigaar met al je vrienden.’ Of, een leuk liedje bij de UB als er iemand een peuk opsteekt waar het niet mag? Het liefst een oorwurm die dagen later nog in je hoofd zit. Of huur een komiek in, die een dagje rondloopt met een mega sigaret (met daarin een rookmachine) en overal extreem uitvergroot met mensen gaat meeroken? Ik noem maar even wat. Of een leuk masterscriptie onderzoek bij Psychologie? Hoe kun je gedragsverandering bij je medestudenten realiseren. Genoeg ideeën om op een ludieke en wetenschappelijk onderbouwde manier iets tegen roken te doen.

Dan voorzitter, tot slot, om de in de commissie uitgebreide bediscussieerde redenen willen we hierbij het ongevraagde advies uitspreken om het hoofdstuk over sanctionering (hoofdstuk 4) uit het voorstel te halen. Daarnaast, willen wij adviseren om te werken aan positieve manieren die zorgen voor gedragsverandering, door middel van bijvoorbeeld ludieke acties, en adviseren wij dat de RUG en de andere universiteiten en hogescholen zich sterk maken tegen deze wet in Den Haag. Zoals de heer Korten in de commissies heeft gezegd, de RUG is geen wettelijke handhaver en kan ook geen boetes uitschrijven. Laten we het handhaven dan ook overlaten aan de politie, het OM en de rechtspraak, en laten wij ons bezig houden met wat wij goed kunnen, onderwijzen over de impact van roken en onderzoek doen naar hoe we gedragsverandering kunnen realiseren. Dankuwel voorzitter.