Impact Officer Sarah Willemsen: 'Echte impact vergt tijd en aandacht'

Impact wordt steeds belangrijker binnen de wetenschappelijke wereld. Maar wat is het precies en wat houdt impact in voor de RUG? In deze serie vertellen medewerkers over de manier waarop zij ondersteuning bieden bij het maken van impact. Sarah Willemsen, Impact Officer bij de faculteit Letteren, deelt in deze eerste aflevering haar verhaal. ‘Vaak gaat er tijdens het proces een lampje branden bij onderzoekers.’

_{Tekst: Jelle Posthuma}

Een verandering teweeg brengen, daar draait het volgens Willemsen om bij het maken van impact. Wetenschappers doen dit op het gebied van kennis, houding en gedrag, vertelt de Impact Officer. Ze noemt als voorbeeld het onderzoek van Martijn Wieling, bijzonder hoogleraar Nedersaksische en Groningse taal en cultuur. ‘Naar aanleiding van het onderzoek van zijn groep is een streektalenspel ontwikkeld. Dit spel laat op een ludieke manier de rijkdom aan talen in Nederland zien, en draagt uiteindelijk bij aan de herwaardering van streektalen. Impact gaat om het veranderen van de manier waarop we als samenleving naar een concept kijken.’

Impactladder

Het maken van impact kan op verschillende manieren, vervolgt Willemsen. Ze legt het uit aan de hand van een ladder. Op de eerste trede zijn wetenschappers vooral aan het zenden, bijvoorbeeld door een tentoonstelling, podcast of brochure over hun onderzoek. Hoe hoger op de ladder, hoe meer uitwisseling er tussen wetenschap en maatschappij plaatsvindt. ‘Dit noemen we co-creatie, waarbij het draait om de samenwerking tussen onderzoekers en stakeholders uit de maatschappij. Er wordt een vraag vanuit de wetenschap beantwoord, maar ook vanuit de samenleving.’

Willemsen wijst op Marcel Broersma, hoogleraar Journalistieke Cultuur en Media, die actief partners uit de samenleving betrekt bij zijn onderzoek naar digitale geletterdheid. Ook noemt de Impact Officer het werk van Ann-Sophie Lehmann, hoogleraar moderne en hedendaagse kunst. Zij laat studenten geneeskunde en medische professionals naar kunstwerken kijken om zo hun visuele vaardigheden te vergroten. Daardoor blijken ze medische beelden (zoals echo's) beter te kunnen analyseren. 

Een ander voorbeeld betreft de neurolinguïsten, die bij Letteren taaltests ontwikkelen. Tijdens hersenoperaties worden deze taaltests afgenomen, wat taalverlies bij patiënten kan voorkomen of verminderen. ‘Dit is een hele directe invloed op het leven van mensen, maar bij Letteren zijn de vormen van impact heel divers.’

Citizen science

Een ander toonbeeld van impact is een grootschalig project van archeoloog en universitair hoofddocent Hans Peeters, vertelt Willemsen. Het onderzoek richt zich op Doggerland, een groot stuk land in de Noordzee dat duizenden jaren geleden verdronk als gevolg van een stijgende zeespiegel. In het enorme gebied leefden mensen en dieren, die artefacten en botmateriaal achterlieten. Deze voorwerpen worden op het strand opgeraapt door vrijwilligers, of beter: verzamelaars – deze titel doet volgens de onderzoekers meer recht aan hun kundigheid.

Het is een vorm van citizen science of burgerwetenschap, legt Willemsen uit. ‘De vondsten leveren een enorme hoeveelheid data op, waardoor wetenschappers iets kunnen zeggen over de grotere patronen en ontwikkelingen. De onderzoekers organiseren hiervoor Kunst en Kitsch-achtige bijeenkomsten, waarbij de verzamelaars hun artefacten en andere voorwerpen laten beoordelen door onderzoekers. Dit zorgt voor een bijzondere wisselwerking. Het draagt bovendien bij aan de totstandkoming van erfgoedbeleid voor zeeën. Wat zijn bijvoorbeeld geschikte plekken voor windmolenparken, en wat niet? De vondsten laten de waarde zien van onze zeebodems.’ 

Uitdaging voor Letteren

In haar werk als Impact Officer voor de Faculteit Letteren draait het om advisering en begeleiding, zegt Willemsen. Daarnaast draagt ze bij aan de onderzoeks- en impactstrategie van de faculteit en werkt ze aan publieksprogramma’s, zoals het Letterenfestival. Volgens haar is het voor geesteswetenschappen soms best een uitdaging om de maatschappelijke relevantie aan te tonen. ‘Letteren-onderzoek is niet altijd het recept voor “world peace” of “the cure for cancer", maar het is weldegelijk relevant. We moeten alleen een vertaalslag maken.’

Allereerst wijst Willemsen op de belangrijke rol van onderwijs. ‘Onze alumni hebben direct invloed op de samenleving: ze zitten dikwijls op sleutelposities in de maatschappij.’ Het Letteren-onderzoek is bij uitstek geschikt om de samenleving te voorzien van verschillende perspectieven, vervolgt ze. ‘We voorzien de maatschappij van context, waardoor er weloverwogen besluiten kunnen worden genomen

Begeleiding

Om deze relevantie te benadrukken, adviseert Willemsen onderzoekers bij het het schrijven van aanvragen voor onderzoeksfinanciering. ‘Wetenschapsfinanciers vragen steeds nadrukkelijker om de maatschappelijke relevantie van onderzoek, maar niet al onze onderzoekers zijn ‘impact literate’.’ Tijdens de begeleiding probeert Willemsen een gedachteproces in gang te zetten. ‘Wetenschappers zijn opgeleid om papers te schrijven. Sommigen zijn nog niet gewend om buiten de academie te kijken en daar op zoek te gaan naar partners. Hierin valt veel winst te behalen.’

Willemsen ondersteunt onderzoekers bij het bepalen van mogelijke stakeholders (belanghebbenden), het kiezen van een medium en de vorm. ‘Het is belangrijk dat onderzoekers een impactvorm kiezen die het beste bij hen past. Ik merk dat onderzoekers er soms tegenop zien om de impact van hun project vorm te geven, maar vaak gaat er tijdens het gedachteproces een lampje branden. Impact maken is geen moetje; het verrijkt je onderzoek en werkt bovendien inspirerend. Ik hoop dat onze onderzoekers dat gaan ervaren.’

IJscoupe

Of onderzoek impact heeft, valt niet altijd te voorspellen, erkent Willemsen. ‘Vaak doet het zich opeens voor, gedurende het onderzoek. Je ziet ook dat wetenschapsfinanciers daarop inspringen, bijvoorbeeld met de Impact Explorer-grant van NWO.’ Volgens Willemsen heeft het dan ook geen zin om impact kwantitatief te meten. ‘We moeten het niet doen vanuit een soort boekhoudkundige verantwoording naar de samenleving. Echte impact vergt tijd en aandacht. Ik vergelijk het vaak met een ijscoupe. Impact is niet de kers bovenop, maar de saus die door de hele wetenschappelijke ijscoupe is geroerd.’