Voedselkeuzes veranderen in strijd tegen opwarming aarde

Inspanningen om de planeet te beschermen tegen de gevolgen van de klimaatverandering zullen tekortschieten als we de uitstoot van broeikasgassen binnen het wereldwijde voedselsysteem niet terugdringen. Op dit moment heeft tweederde van de totale door de mens veroorzaakte uitstoot met voedsel te maken. De grootste stijging van de uitstoot binnen voedseltoeleveringsketens is te wijten aan de consumptie van rundvlees en zuivel in landen die zich snel ontwikkelen, zoals China en India. Om de klimaatverandering tegen te gaan, moeten consumenten worden aangemoedigd producten te kiezen die met minder uitstoot gepaard gaan.

Dit zijn de conclusies van een op 15 juni in Nature Food verschenen artikel van een groep internationale wetenschappers onder leiding van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en de University of Birmingham. De wetenschappers berekenden de zogenoemde consumer-based emissions, oftewel de uitstoot gedurende het hele proces van producent tot consument, zonder te kijken naar waar de productie plaatsvond. Ze deden dat tussen 2000 en 2019 voor in totaal 153 voedselproducten (zowel dierlijk als plantaardig) binnen de voedingsketen, in 181 landen of gebieden.

Consumenten stimuleren

Eerste auteur Yanxian Li, promovendus aan de RUG, vult aan dat het terugbrengen van de uitstoot in elk stadium van de voedseltoeleveringsketen – van de productie tot de consumptie – essentieel is om de opwarming van de aarde te beperken. “Breed gedragen en langdurige veranderingen van voedingspatroon zijn echter moeilijk om snel tot stand te brengen, dus we zouden vooral gebaat zijn bij stimulerende maatregelen om consumenten ertoe aan te zetten minder rood vlees te eten of producten te kopen die beter zijn voor het milieu.”

Nadelig handelsbeleid

De wetenschappers wijzen ook op handelsbeleid dat de uitstoot nadelig beïnvloedt door nadruk te leggen op de import van voedsel uit landen/regio’s met emissie-intensieve productie. Het gaat dan bijvoorbeeld om de Green Deal van de EU, die ten doel heeft de intensieve landbouw in Europa terug te dringen maar daardoor mogelijk de import van landbouwproducten uit landen als Brazilië, de VS, Indonesië en Maleisië zal stimuleren. En deze import zal de uitstoot van broeikasgassen doen stijgen.

Forse toename

De mondiale jaarlijkse broeikasuitstoot die aan voedsel te relateren valt, steeg gedurende die twintig jaar met 14%, oftewel 2 gigaton (Gt) CO₂-equivalent (eq). Ongeveer 95% van deze groei is te wijten aan een forse toename in de consumptie van dierlijke producten, die verantwoordelijk zijn voor bijna de helft van alle uitstoot door voedsel. Rundvlees en zuivel namen respectievelijk 32% en 46% van de toename voor hun rekening.

9,1 miljard monden

Volgens de Verenigde Naties moet de voedselproductie in 2050 met 70% zijn toegenomen om de naar schatting 9,1 miljard monden te voeden die de wereld tegen die tijd zal tellen. Dit impliceert dat zowel de groei van de wereldbevolking als de oplopende vraag naar emissie-intensief voedsel de uitstoot verder zullen vergroten. “Als mensen wereldwijd hun voedingspatroon veranderen, bijvoorbeeld door minder rood vlees te eten en juist vaker te kiezen voor plantaardige bronnen van proteïne, heeft dit niet alleen een gunstig effect op de uitstoot maar ook op zaken als zwaarlijvigheid en hart- en vaatziekten,” zegt auteur Klaus Hubacek, hoogleraar Science, Technology and Society aan de RUG.

Agrifoodsysteem

Co-auteur Dr Yuli Shan van de University of Birmingham en voormalig RUG-onderzoeker: “Het agrifoodsysteem is wereldwijd bepalend voor het landgebruik en de landbouwactiviteiten, en zorgt zodoende voor ongeveer een derde van de antropogene broeikasgasuitstoot. Bevolkingstoename, verhoging van de voedselproductie en groeiende consumptie van dierlijk producten leiden waarschijnlijk tot een verdere toename van de uitstoot en zetten het wereldwijde koolstofbudget nog meer onder druk.”

Meer informatie

• Yanxian Li, Honglin Zhong, Yuli Shan, Ye Hang, Dan Wang, Yannan Zhou and Klaus Hubacek: Changes in global food consumption increase GHG emissions despite efficiency gains along global supply chains. Nature Food, 15 juni 2023

• Klaus Hubacheck