'Onderwijs geven is een kernactiviteit'

Inspiratie en reflectie voor docenten. Dat is wat het Onderwijsfestival van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) wil bieden. Dr. Marline Wilders, betrokken bij Teaching Academy Groningen (TAG), vertelt waarom onderwijsvernieuwing zo van belang is.

_{Tekst: Annerieke Bouma / Foto's: Henk Veenstra}

Communities of Practice

Marline Lisette Wilders, universitair docent Kunst en Maatschappij / Empirische Onderzoeksmethoden Geesteswetenschappen, is per 1 februari begonnen als Community of Practice Leader voor de TAG. De TAG is onderverdeeld in zeven van die Communities of Practice* en Wilders is Leader van ‘Interdisciplinair onderwijs voor inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, een leven lang leren en burgerschap.’ ‘Het is een hele mond vol maar de meeste mensen noemen het Interdisciplinary Education,’ legt Wilders uit. De zeven Leaders organiseren activiteiten als het Onderwijsfestival, voor iedereen die binnen de universiteit een onderwijstaak heeft. ‘De ene docent is misschien meer geïnteresseerd in interdisciplinair onderwijs en de ander meer in inclusiviteit binnen een klaslokaal met studenten die verschillende nationaliteiten of achtergronden hebben,’ vertelt Wilders.

Tips en tricks

Het doel van de community Interdisciplinary Education is om mensen met elkaar in contact te brengen en daarmee ook elkaars bijdragen aan interdisciplinair onderwijs meer zichtbaar te maken voor collega’s onderling. ‘Je kent je eigen kringetje vrij goed maar het is de bedoeling dat docenten ook buiten hun bubbel weten wat collega’s doen,’ zegt Wilders. Naar aanleiding van de vorige editie van het Onderwijsfestival hebben de mensen die een bijdrage hadden geleverd over interdisciplinair onderwijs de koppen bij elkaar gestoken en ideeën gegenereerd om zulk onderwijs te verbeteren en toe te passen. Een van de ideeën is om een toolbox voor docenten te ontwikkelen. Dit kunnen gerelateerde artikelen zijn, workshops, syllabi, of Open Leermaterialen (Open Educational Resources (OER)), zoals youtube-video’s, TED Talks, websites of materialen gemaakt door docenten zelf (zoals online colleges).

Geen lichaamstaal

‘Tijdens corona ben ik echt met m’n neus op de feiten gedrukt, want wat was het contact met de studenten een gemis.’ Het online gaan in een situatie waaraan zowel de studenten als de docenten nog niet gewend waren leverden volgens Wilders soms vreemde situaties op. Zo moesten in het begin zelfs de conventies opnieuw uitgevonden worden. ‘Je moet als student natuurlijk niet in je onderbroek voor het scherm gaan zitten.’ Het onderwijs wat Wilders geeft is kleinschalig, dus contact is voor haar heel belangrijk om goed onderwijs te geven. Volgens haar kun je ook aan de lichaamstaal veel aflezen: zijn studenten enthousiast, zijn ze geïnteresseerd of zijn ze toe aan een pauze. Veel van de non-verbale communicatie gaat online verloren, waardoor er veel meer vertraging op de lijn ontstaat. Wilders vindt de uitvoering dan ook net zo belangrijk als het doel van een presentatie. ‘Ik vindt het ook belangrijk dat studenten dat weten: je bericht moet goed beargumenteerd zijn als je een presentatie geeft, maar het gaat ook echt over hoe je dat brengt.’ Dat was ook lastiger via een scherm, evenals dat studenten het minder snel aangeven als ze iets niet begrijpen. ‘Dat zorgde echt voor een barrière in het leerproces,’ vertelt Wilders.

Goed onderwijs

‘Onderwijs is technisch gezien geslaagd als de leerdoelen bereikt worden op een efficiënte, maar vooral ook leuke manier,’ stelt Wilders. Het is volgens haar belangrijk dat van te voren wordt bepaald wat het doel is van een cursus en wat er geleerd moet worden. Op programmaniveau moeten studenten geleerd hebben om na te denken over het onderwerp, te discussiëren en waar ze hun informatie vandaan moeten halen. ‘Een student moet zich kunnen handhaven in de samenleving en die is continu aan verandering onderhevig.’ Studenten zijn de toekomstige leiders en de mensen die beslissingen moeten gaan nemen, stelt Wilders. Daarom is onderwijsvernieuwing ook altijd nodig, anders zou je als universiteit achterblijven. ‘Het is denk ik ook inherent aan de natuur van een docent, dat je mee wil komen met de vernieuwingen en het beste voor je studenten en collega’s wilt.’

Ontstaan Onderwijsfestival

Het Onderwijsfestival is ontstaan om meer kennis over onderwijs(methodes) uit te wisselen. Er zijn volgens Wilders veel initiatieven op het gebied van onderwijsinnovatie, dus het is goed om dat van elkaar te weten. Ook komt het Onderwijsfestival voort uit het feit dat de universiteit lesgeven meer wil waarderen. ‘Het lesgeven is heel lang een ondergeschoven kindje geweest,’ stelt Wilders. Carrières van academici werden tot voor kort niet gebaseerd op het onderwijs dat ze geven, maar op hun onderzoeksprestaties. Toch is onderwijs geven een kernactiviteit van de universiteit. Volgens Wilders is het kwartje gevallen dat er wel meer aandacht aan mag worden gegeven. ‘Het is goed om uit te dragen dat onderwijs ook belangrijk is en daarom wordt het Onderwijsfestival georganiseerd.’ Dit jaar vindt het Onderwijsfestival plaats van 4 tot en met 8 april.

‘Making connections’

Het thema van het Onderwijsfestival, Making connections for quality education, sluit bewust aan bij het Strategisch Plan van de universiteit met als titel Making connections. ‘Het is een breed begrip, maar zeker in de laatste jaren werd het wel duidelijk dat je kamertje wel heel klein wordt als je niet in contact bent met de wereld.’ Het uitgangspunt van TAG is altijd al ‘making connections’ geweest: mensen van verschillende faculteiten bij elkaar brengen. Volgens Wilders klinkt dat misschien heel logisch, maar het is vrij lastig omdat mensen in andere groepen zitten, andere regelgevingen hebben of andere administratieve eenheden. ‘Making connections past echt in het denkbeeld van nu, want iedereen is connecties aan het maken.’

*Overzicht zeven Communities of Practice: Blended learning; Inclusiviteit en diversiteit; Onderwijsinnovaties in STEM (Science, Technology, Engineering, and Mathematics)-onderwijs; Onderzoek naar hoger onderwijs; Wellbeing; Erkennen en waarderen; en Interdisciplinair onderwijs voor inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, een leven lang leren en burgerschap.