Induced pluripotent stem cells: therapeutic potential for multiple sclerosis

MS-patiënt in toekomst mogelijk met eigen cellen behandelen

Patiënten met Multiple Sclerose (MS) kunnen in de toekomst misschien behandeld worden door gebruik te maken van hun eigen zenuwcel-beschermende cellen. Omdat patiënten daarvan nu juist geen grote aantallen hebben, wordt gewerkt met bindweefselcellen uit de huid, die in een kweekbakje geherprogrammeerd worden tot een soort embryonale stamcellen (induced pluripotente stamcellen, iPS-cellen). Marcin Czepiel beschreef welke voor- en nadelen aan deze nu nog experimentele therapie verbonden zijn.

Ons centrale zenuwstelsel functioneert onder andere goed dankzij myeline, een isolatielaag die de zenuwcellen beschermt en prikkelgeleiding mogelijk maakt. Bij patiënten met MS valt het lichaam deze isolatielaag aan. De beschadigingen (laesies) zorgen voor de ziektelast van MS. Meestal zijn de myelinebeschadigingen permanent. Onderzoekers zoeken daarom naar manieren om het verlies van zenuwcellen te stoppen, bijvoorbeeld door de beschermende myeline-laag weer op te bouwen met behulp van implantatie van nieuwe myeline-vormende cellen (oligodendrocyten). Tot nu toe ontbrak er een geschikte bron voor zulke cellen, maar dat is veranderd sinds in 2006 een methode werd ontwikkeld om gewone lichaamscellen te herprogrammeren: ‘induced pluripotency’. Czepiel onderzocht deze nieuwe methode als mogelijke bron voor myeline-vormende cellen, die dan bovendien patiënt-eigen zijn en dus niet afgestoten worden na transplantatie.

Het lukte Czepiel om met cellen van proefdieren en met menselijke cellen, bindweefselcellen uit een klein huidbiopt te herprogrammeren, via iPS-cellen, tot voorlopercellen van myeline-vormende cellen. Hij ontwikkelde daarvoor met zijn collega’s het differentiatieprotocol. In proefdieronderzoek lukte het vervolgens ook om met zulke voorlopercellen schade aan de myeline-laag in de hersenen ongedaan te maken. Wel is er volgens Czepiel nog veel meer onderzoek nodig om deze mogelijke behandelingsstrategie verder te ontwikkelen. Behalve praktische verbeteringen in het implantatieprotocol moet volgens de promovendus ook gedacht worden aan onderzoek naar genen die kunnen helpen om de ingebrachte cellen nog beter te laten overleven.

Marcin Czepiel (1984) studeerde Medical Biotechnology aan de Jagiellonian universiteit van Krakau (Polen). Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de afdeling Neurowetenschappen van het Universitair Medisch Centrum Groningen en in het kader van Onderzoeksinstituut BCN-BRAIN. Het onderzoek werd mede-gefinancierd door de Stichting MS Research.

Proefschrift: http://irs.ub.rug.nl/ppn/387257187