The mirror image: the representation of social roles for women in novels by Charlotte Brontë, Kate Chopin, Edith Wharton and Jean Rhys

Promotie: mw. G.E. Muda, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: The mirror image: the representation of social roles for women in novels by Charlotte Brontë, Kate Chopin, Edith Wharton and Jean Rhys

Promotor(s): prof.dr. H.E. Wilcox, prof.dr. E.J. Korthals Altes

Faculteit: Letteren

 

 

Stereotype vrouwenbeelden in Engelse literatuur gebruikt voor bewustmaking vrouwen

 

Promovenda Liesbeth Muda onderzocht hoe een viertal Engelse schrijfsters (C. Brontë, Chopin, Wharton en Rhys) in de periode 1849-1930 twee stereotype literaire beelden van vrouwen (‘madonna’ en ‘hoer’) in hun teksten gebruikten. Door het gebruik van deze beelden en de spiegeling ervan kregen lezers een duidelijk beeld van de geldende normen en sociale rollen voor vrouwen. Tegelijkertijd kreeg men echter ook een goede indruk van mogelijke alternatieven. Daarnaast blijkt uit Muda’s onderzoek dat tijdgenoten de verschillende betekenislagen in de romans goed opmerkten en dat de strategie van de spiegeling uitstekend werkte als bewustmakingstechniek voor vrouwen.

 

 

Schrijfsters maken al eeuwen gebruik van stereotype beelden om vrouwen weer te geven. De meest gebruikte afbeeldingen in de negentiende eeuw zijn ‘de madonna’ en ‘de hoer’; in het Engels meestal getypeerd als ‘Angel in the House’ en ‘monster.’ In de periode 1849-1930 hebben schrijfsters deze beelden echter ook gebruikt om romans te schrijven met een dubbele betekenislaag. Aan de ene kant lijken deze verhalen de traditionele rollen voor vrouwen weer te geven en te bevestigen, maar aan de andere kant ‘zetten ze ze ook te kijk’ en suggereren ze mogelijkheden voor andere gedragspatronen voor vrouwen. Juist door het spiegelen van de ‘engel’ en het ‘monster’ hebben schrijfsters deze ambiguïteit gerealiseerd. Door acceptabel en afwijkend gedrag weer te geven én te contrasteren, slaagden ze erin de onderdrukkende werking van het patriarchaat te belichten.

 

 

Muda onderzocht hoe schrijfsters de twee beelden in hun teksten gebruikten. Ze selecteerde romans van vier vrij verschillende auteurs, te weten: Shirley van Charlotte Brontë, De Ontnuchtering van Kate Chopin, De Jaren van Onschuld van Edith Wharton en Na Meneer Mackenzie van Jean Rhys. Zowel de overeenkomsten als de verschillen in het gebruik van beide beelden en hun spiegeling maken deze romans tot interessante casestudies. Via de gehanteerde beelden kregen contemporaine lezers een duidelijk beeld van de geldende normen, waarden en sociale rollen voor vrouwen. Tegelijkertijd kreeg men echter ook een goede indruk van mogelijke alternatieven.

 

 

Het tweede deel van Muda’s onderzoek bestaat uit een bestudering van de contemporaine recensies. Muda toont aan dat tijdgenoten de verschillende betekenislagen in de romans goed opmerkten en dat de strategie van de spiegeling uitstekend werkte als bewustmakingstechniek.

 

 

Liesbeth Muda (Beek, gemeente Bergh, 1963) studeerde Engelse taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze verrichtte haar onderzoek bij de onderzoeksschool ICOG aan de Faculteit der Letteren van de RUG.