Roomser dan een lymfocyt

Oratie : dhr. prof.dr. W.J. van Son, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: Roomser dan een lymfocyt

Leeropdracht: Nefrologie: het onderwijs in transplantatie-immunologie, in het bijzonder bij niertransplantatie

Faculteit: Medische Wetenschappen

In zijn oratie gaat prof.dr. Willem van Son in op de recente onderzoeksontwikkelingen naar het voorkomen van afstoting bij niertransplantaties.

De eerste succesvolle niertransplantatie bij een eeneiige tweeling werd in 1954 in Boston verricht door Joseph Murray. Omdat het hier een eeneiige tweeling betrof, en er dus geen verschillen in erfelijke eigenschappen tussen donor en ontvanger bestonden, was afweeronderdrukkende medicatie (de zogenaamde immunosuppressiva) niet noodzakelijk.

Orgaantransplantatie is, meer dan 50 jaar na deze wereldprimeur, nog steeds niet mogelijk zonder levenslang gebruik van immunosuppressiva. Deze medicamenten hebben echter veel bijwerkingen, zoals infecties die levensbedreigend kunnen zijn, en een verhoogde kans op het krijgen van diabetes en sommige vormen van kanker. Helaas is de lymfocyt, een witte bloedcel betrokken bij afstoting, rooms en recht in de leer: al het vreemde dat het lichaam binnenkomt of het nu een virus is of een getransplanteerd orgaan betreft, wordt onverbiddelijk aangevallen.

Om de lymfocyt om de tuin te leiden zijn krachtige immunosuppressiva nodig, die echter voornoemde bijeffecten hebben. Ideaal zou zijn als er tolerantie voor het vreemde bewerkstelligd kan worden, waarbij het vreemde, in dit betoog het getransplanteerde orgaan, gedoogd zou worden. Deze tolerantie zou dan opgewekt dienen te worden door kort aan de patiënt medicamenten toe te dienen, waardoor idealiter levenslang toedienen van immunosuppressiva vermeden wordt. Het onderzoek hiernaar is in ontwikkeling. Verrassenderwijs is, mede door te kijken naar andere vakgebieden, een opening ontstaan die heeft geleid tot het ontwikkelen en uitzetten van onderzoekslijnen die mogelijk kunnen bijdragen tot de ‘Holy Grail’ genaamd: tolerantie.