Whose security are we here for?

‘Srebrenica’ en UNPROFOR hadden grote invloed op latere NAVO-missies          

Ervaringen in Srebrenica en de UNPROFOR-missie in zijn geheel hebben een sterke invloed gehad op hoe de NAVO-geleide IFOR- en SFOR-missies werden georganiseerd en uitgevoerd in Bosnië-Herzegovina. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Elke Boers, die op 5 december promoveert aan de RUG. UNPROFOR vormde een essentieel leermoment voor de NAVO en nationale defensieorganisaties en benadrukte o.a. de behoefte aan duidelijke mandaten, robuustere militaire missies en accurate inschattingen van dreigingen. Daarnaast zorgden de ervaringen ervoor dat overwegingen omtrent risico’s en veiligheid een zeer prominente rol kregen op zowel politiek als militair niveau.

Met een specifieke focus op de Nederlandse militaire inzet en het Nederlands operationeel gebied, keek Boers naar de talloze uitdagingen die die NAVO-militairen te wachten stonden, variërend van het zich oriënteren in gevaarlijke post-conflict-situaties tot het zich richten op problemen die inherent zijn aan wederopbouwinspanningen. Zo keek ze naar thema’s als de terugkeer van vluchtelingen, de problemen met de lokale politie-eenheden, het oppakken van personen beschuldigd van oorlogsmisdaden, de impact van 9/11 op de activiteiten van SFOR, en civiel-militaire relaties. Haar onderzoek belicht de moeilijkheid in het vinden van een balans tussen het beschermen van de eigen troepen, het beschermen van internationaal personeel en de bescherming van burgers in de praktijk.

Een rode draad doorheen deze thema’s was hoe NAVO-militairen, en dus ook de Nederlandse militairen, vaak risico’s meden en preventief handelden in reactie op mogelijke dreigingen. Dit was echter niet altijd het geval. Een voorbeeld is hoe Nederland een voortrekkersrol op zich nam wanneer het ging om het oppakken van oorlogscriminelen in 1997. Daarbij toonde Boers ook aan hoe lastig het was om oorlogscriminelen op te pakken in Bosnië en deze naar Den Haag over te brengen. Boers: ‘Meerdere van de factoren die het toen zo lastig maakten, zullen ook nu nog een rol spelen voor de huidige werking van het Internationaal Strafhof. Op politiek niveau denk ik dan aan de landen die het ICC, en dus haar uitspraken, niet erkennen. Maar ook op militair-operationeel niveau waren er een hele hoop uitdagingen, zoals bijvoorbeeld intelligence-sharing.’

Boers: ‘Uit het onderzoek komen meerdere bevindingen over vredesmissies naar voren die interessant zijn. Een voorbeeld hiervan is hoe de internationale gemeenschap blind de einddoelen nastreefden om zo de missie zo snel mogelijk te kunnen afsluiten – zonder te kijken naar de eigenlijke ontwikkelingen in Bosnië en daar een oplossing voor te bedenken. Dit heeft sterke implicaties gehad voor Bosnië, die tot op de dag van vandaag nog steeds geen EU-lidstaat is. Dit komt natuurlijk wel in een stroomversnelling nu de EU hernieuwde onderhandelingen is gestart met de landen uit Zuid-Oost-Europa.’

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/e66fdd8c-ee39-4b47-b79d-8ecc6fb083ad