Perspectief doet ertoe: framing van gebeurtenissen in taal en maatschappij

Framing van gebeurtenissen zichtbaar via computationele taalkunde

De manier waarop maatschappelijk belangrijke gebeurtenissen (demonstraties, femicide, migratie) worden beschreven in taal heeft invloed op hoe mensen deze gebeurtenissen zullen zien. NLP-modellen (Natural Language Processing) kunnen helpen om dit zichtbaar te maken, en zijn nuttig om automatisch grote hoeveelheden tekst te verwerken. Dat concludeert promovendus Gosse Minnema.

Is er “een fietser op tragische wijze omgekomen in het verkeer” of “heeft een automobilist een fietser aangereden en gedood”? Zeggen we “drie gewonden tijdens demonstratie” of “ME verwondt drie demonstranten”? Verschillende taalkundige keuzes om dezelfde gebeurtenis te beschrijven leiden tot verschillende framings van die gebeurtenis en kunnen de perceptie van de gebeurtenis beïnvloeden. Hoewel dit een bekend concept is in de sociale wetenschappen en discoursanalyse, kreeg het tot nu toe weinig aandacht in de computationele taalkunde. Voor zijn proefschrift heeft  Minnema SocioFillmore ontwikkeld: een benadering die inzichten uit de cognitieve taalkunde en moderne NLP-modellen (Natural Language Processing) integreert om automatisch te analyseren hoe maatschappelijk belangrijke gebeurtenissen worden geconceptualiseerd in taal.

Minnema gebruikt Fillmore's theorie over frame-semantiek en onderzoekt automatische parsing-systemen voor het Nederlands, Italiaans en Engels. Hij zet SocioFillmore in om verantwoordelijkheids-verminderende constructies te vinden in twee grote datasets van femicides in Italiaanse nieuwsartikelen, en verkeersongelukken in Nederlandse nieuwsartikelen, en bouwde een webinterface voor het vinden van patronen in deze datasets. Hij heeft het systeem ook aangepast om de framing van migratie in Italiaanse kranten te bestuderen. Naast taalkundige analyse heeft Minnema ook twee perceptiestudies uitgevoerd: in de eerste studie laat hij zien hoe verschillende manieren om een femicide te beschrijven leiden tot verschillende percepties over wie er verantwoordelijk wordt gehouden, en hij laat zien dat NLP-modellen perceptiescores kunnen voorspellen op basis van tekst. In een tweede studie levert Minnema een proof-of-concept dat generatieve NLP-modellen ook in staat zijn om teksten te herschrijven om alternatieve framings van femicidenieuws te suggereren.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/96ded233-e956-477d-8d1e-6b96dfc49dd7