Calciprotein particles and the endothelium
| Promotie: | L. Feenstra |
| Wanneer: | 24 juni 2024 |
| Aanvang: | 12:45 |
| Promotor: | prof. dr. J.L. (Jan-Luuk) Hillebrands |
| Copromotor: | dr. G. (Guido) Krenning |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Calciproteïnedeeltjes en het endotheel
Calciproteïne deeltjes (CPPs) zijn calcium en fosfaat houdende partikels geassocieerd met de ontwikkeling van bloedvatwand verkalking (VC) in patiënten met chronische nierfalen (CKD-patiënten). Door een verminderde nierfunctie bij patiënten met chronische nierfalen stijgen de fosfaatconcentraties in het lichaam, wat vorming van calciproteïne deeltjes stimuleert. Literatuur heeft aangetoond dat toegenomen aanwezigheid van calciproteïne deeltjes bij patiënten met chronische nierfalen het risico op bloedvatwand verkalking verhoogt, voornamelijk door de gladde spiercellen (GSCs) in de bloedvatwand te beschadigen.
Echter, de rol van endotheelcellen (ECs) in deze pathofysiologie is relatief onbekend. In dit proefschrift van Lian Feenstra is de relatie tussen endotheelcellen en calciproteïne deeltjes onderzocht, waarbij verondersteld werd dat het endotheel een stimulerend en nadelig effect heeft op de ontwikkeling van bloedvatwand verkalking. De resultaten tonen aan dat het endotheel inderdaad een belangrijke rol speelt bij CPP-geïnduceerde bloedvatwand verkalking. Door middel van endotheel-afkomstige oplosbare factoren kunnen endotheelcellen en de gladde spiercellen met elkaar communiceren en zijn endotheelcellen instaat om de verkalking van de gladde spiercellen te bevorderen. Daarnaast tasten calciproteïne deeltjes het stikstofoxide (NO)-metabolisme van endotheelcellen aan waardoor de functie van het bloedvat verslechtert. Endotheelcellen nemen calciproteïne deeltjes op uit de omgeving wat de calciumhuishouding van endotheelcellen verstoort en daarnaast mitochondriële disfunctie en EC-dood veroorzaakt.
Het voorkomen van mitochondriële disfunctie door farmacologische interventie is een goede strategie om EC-functie te behouden. Klinische data laten zien dat aanwezigheid van calciproteïne deeltjes niet alleen geassocieerd is bloedvatwand verkalking, maar ook met structurele veranderingen in de bloedvatwand van patiënten met chronische nierfalen.
Concluderend toont dit proefschrift aan dat endotheelcellen een belangrijke rol spelen bij ontwikkeling van CPP-geïnduceerde bloedvatwand verkalking, wat endotheelcellen een belangrijk doel maakt voor toekomstige therapeutische interventies.