Oraties prof.dr. B.L. (Barbara) van Leeuwen: De illusie van de maakbaarheid en prof.dr. J.B.F. (Jan) Hulscher: Kiezen én delen

De illusie van de maakbaarheid

Technologische ontwikkelingen waren decaden lang leidend in de samenleving in bredere zin en in de geneeskunde in het bijzonder. Mede daardoor leven we langer. In de wereld om ons heen lijkt alles maakbaar; gezondheid, schoonheid en soms ook geluk.

Hoe schril is het contrast tussen die maakbare wereld en de realiteit van ziekte, ouderdom en sterfte, stelt Barbara van Leeuwen in haar oratie. Voordat een patiënt op een operatietafel terecht komt, heeft zich een selectieproces voltrokken. De patiënt is verwezen naar een chirurg, een diagnose is gesteld, een mogelijke operatie geopperd en geschikt bevonden. Daar is niet meer voor nodig dan een juiste diagnose in combinatie met een richtlijn en technische mogelijkheden.

Dit ziektegedreven proces doet geen recht aan de individuele patiëntkenmerken of -voorkeuren en voldoet zeker niet voor de oudere patiënt. Dat blijkt in de praktijk door de soms teleurstellende uitkomsten na grote operaties bij patiënten op oudere leeftijd. De ziekte is genezen, maar de patiënt en diens familie worden geconfronteerd met de onbedoelde schade van de behandeling, complicaties, functieverlies en achteruitgang van de kwaliteit van leven.

Als reactie op de soms teleurstellende uitkomsten van een operatie op oudere leeftijd is de laatste jaren de transitie naar waardegedreven zorg ingezet. Als we de zorg daadwerkelijk waardegedreven willen maken, dan hoort daar acceptatie bij van het feit dat - behalve genezing - ook andere uitkomsten van zorg van waarde zijn.

Niet alles is maakbaar, dat is een illusie, maar waardegedreven zorg mag dat niet zijn.

Meer informatie

Oratie: prof.dr. B.L. van Leeuwen

• Titel: De illusie van de maakbaarheid
• Leeropdracht: Chirurgie
• Faculteit: Medische wetenschappen

Kiezen én delen

Kiezen en delen is essentieel in de kinderchirurgie. Dit begint op ziekenhuis- en afdelingsniveau: wat zijn speerpunten, wat doen we niet meer? De ontwikkeling van het UMCG kinderleverchirurgie-programma heeft geleid tot significante verbetering van zorg, wetenschap, opleiding en onderwijs, betoogt Jan Hulscher in zijn oratie.

Het UMCG is inmiddels het enige Nederlandse centrum voor dergelijke ziekten, formeel erkend door VWS als expertisecentrum voor zeldzame aandoeningen. Hulscher: ‘We verrichten geen 2 á 3, maar 75 majeure operaties aan lever of galwegen per jaar. Voor verdere schaalvergroting moeten we Europees samenwerken, bijvoorbeeld binnen het Europese Referentie Netwerk RARE-LIVER voor klinisch onderzoek, benchmarking en richtlijnontwikkeling. Concentratie van hoog-complexe, laag-volume zorg vindt ook plaats voor andere kinderchirurgische aandoeningen, waarbij wij als kinderchirurgen leidend zijn bij de verdeling over de academische centra en steeds meer samenwerken in Nederland en Europa.’

Kiezen en delen is ook essentieel in de spreekkamer bij het samen beslissen. ‘Wij hebben een nieuwe, op artificiële intelligentie gebaseerde, techniek ingezet om te identificeren welke factoren voor artsen en ouders van belang zijn voor morele keuzes, zoals het besluit een extreem premature baby met de ernstige darmziekte necrotiserende enterocolitis te opereren of juist te besluiten voor een palliatief traject als een grote buikoperatie vanwege de vaak zeer ernstige korte en lange termijn complicaties niet meer in het belang van het kind wordt geacht. Met behulp van deze techniek zullen we, samen met ouders, een keuzehulp ontwikkelen voor ouders en artsen. Deze maakt het mogelijk om samen te bepalen wat werkelijk waarde toevoegt aan het leven van een extreem prematuur met necrotiserende enterocolitis.’

Meer informatie

Oratie: prof.dr. Jan B.F. Hulscher

• Titel: Kiezen én Delen
• Leeropdracht: Kinderchirurgie
• Faculteit: Medische Wetenschappen

Aanmelden s.v.p. uiterlijk 3 juni via het aanmeldformulier .

Livestream op 10 juni, zie: www.rug.nl/digitale-oratie

Full text open access versie van de oratie:
https://doi.org/10.21827/62d69e728d47c