Oratie dhr. prof.dr. A.J. Brand: Koers houden of de bakens verzetten: Organisaties, instituties en netwerken in de Friese vrachtvaart (14de-18de eeuw)

In de late middeleeuwen en de vroegmoderne periode (14^de -18^de eeuw) was de Friese vrachtvaart van eminent belang voor de handelspositie van de Nederlanden in heel Noordwest Europa. In haar hoogtijdagen domineerden Friese vrachtvaarders zelfs het maritieme transport naar de Oostzee. Als zodanig vervulden ze een scharnierfunctie in wat in de 17^de en 18^de eeuw bekend stond als de “moedernegotie”. Hiermee verwees men naar het belang van de Oostzeevaart waarop volgens tijdgenoten het welvaren van de Republiek was gebaseerd. Rond 1800 waren voor Friesland de hoogtijdagen echter definitief voorbij.

Tot dusver benaderden historici de ontwikkeling van de Friese vrachtvaart vooral cijfermatig en keken ze mondjesmaat naar de interne factoren. Aanhakend bij het debat over de betekenis van economische instituties voor groei en verval kijken wetenschappers nu vooral achter de cijfers. In de oratie van prof.de. Hanno Brand staat de vraag centraal welke instituties voor de Friese vrachtvaart van belang waren om de sector van de gewenste vitaliteit te voorzien.

Hij benoemt voor de periode tussen de 14^de en 18^de eeuw in vogelvlucht de instituties op het gebied van risicospreiding, investeringsgedrag, verzekering, rechtsbescherming en de beheersing van meerkosten die gemaakt werden om het vrachtverkeer soepel te laten verlopen. Dergelijke instituties werden door een samenspel van overheden, organisaties en netwerken van belanghebbenden vormgegeven en geïmplementeerd. Behoedzaamheid lijkt het credo te zijn geweest van de Friese schippers en reders die enerzijds in netwerken functioneerden die de regio ver overstegen, maar anderzijds de moderniteit van het internationale handelsverkeer slechts ten dele in hun voordeel omzetten.

Meer informatie

• Oratie: dhr. prof.dr. A.J. Brand
• Titel: Koers houden of de bakens verzetten: Organisaties, instituties en netwerken in de Friese vrachtvaart (14^de-18^de eeuw)   
• Leeropdracht: Friesland in de handelsnetwerken van pre-industrieel Europa (1000-1800)
• Faculteit: Letteren