Oratie dhr. prof.dr. L. Rensmann: Cosmopolitan Europe and its Discontents: Mapping Political Cleavages and Conflicts in 21st Century Europe

Europese samenlevingen hebben te maken met maatschappelijke en politieke polarisatie. De opkomst van populistische actoren, die niet alleen profiteren van de dramatische retoriek vol ‘crisis’, maar deze ook voeden, kan zowel oorzaak als gevolg zijn van deze uitdagingen. Tegen deze achtergrond zet Lars Rensmann in zijn oratie de transnationale herconfiguratie van politieke conflicten in Europa uiteen. Er is een nieuwe ideologische kloof ontstaan, die politiek gedrag in toenemende mate bepaalt, namelijk de kloof tussen het (liberaal) kosmopolitisme enerzijds en het autoritair-nationalistische ‘anti-kosmopolitisme’ anderzijds.

Ongenoegen in een kosmopolitisch Europa: politieke verdeeldheid en conflicten in het Europa van de 21ste eeuw

Het huidige ‘Europa’ als idee, als institutioneel politiek kader, en als arena van democratisch bestuur en politiek, maakt zonder twijfel een diepe crisis door. Die uit zich in een breed scala aan nieuwe en onopgeloste vraagstukken, van de neergang van de verzorgingsstaat en economische ongelijkheid tot vluchtelingen- en migratiebeleid, en van conflicten over maatschappelijke waarden tot onveiligheid als gevolg van terrorisme.

Bovenal moeten samenlevingen in Europa, net als elders ter wereld, het hoofd bieden aan substantieel toegenomen maatschappelijke en politieke polarisatie. De opkomst van ‘onliberale’ autoritaire populistische actoren en bewegingen, die niet alleen profiteren van de dramatische retoriek vol ‘crisis’, ‘verval’ en ‘noodsituaties’ maar deze ook voeden terwijl ze tegen de gevestigde politiek en media schoppen, kan zowel oorzaak als gevolg zijn van deze uitdagingen.

Tegen deze achtergrond zet prof.dr. Lars Rensmann in zijn oratie de transnationale herconfiguratie van politieke conflicten in Europese democratieën uiteen. Er is een nieuwe ideologische kloof ontstaan binnen het electoraat, die politiek gedrag in toenemende mate bepaalt, namelijk de kloof tussen het (liberaal) kosmopolitisme enerzijds en het autoritair-nationalistische ‘anti-kosmopolitisme’ anderzijds. Inmiddels vertaalt het ‘anti-kosmopolitisme’ zich ook in een groeiende scepsis tegenover democratie onder jongeren, die voorheen een impuls gaven aan inclusieve, post-materiële waarden.

De electorale politiek kent vier types politieke actoren die deze nieuwe kloof creëren en verdiepen. Het is nodig de tegenstellingen en actoren die de moderne Europese politiek bepalen in kaart te brengen om de opkomst van het onliberaal ongenoegen en exclusief nativisme te kunnen doorgronden. De verklaring van de oorsprong en oorzaken van deze nieuwe conflicten, in het bijzonder de nativistische ommekeer tegen het hele idee en de realiteit van een kosmopolitisch Europa, vereist historisch en politiek-wetenschappelijk onderzoek in verschillende maatschappelijke arena’s. Ook vraagt het om een kritische analyse van de dynamiek van sociale uitsluiting, wrok en autoritaire politiek.

Meer informatie

• Oratie: dhr. prof.dr. L. Rensmann
• Titel: Cosmopolitan Europe and its Discontents: Mapping Political Cleavages and Conflicts in 21st Century Europe
• Leeropdracht: Europese politiek en maatschappij
• Faculteit: Letteren
• Aanmelden uiterlijk een week van te voren door de antwoordkaart terug te sturen of door opgave via het aanmeldingsformulier